Boekentips rondom het thema vluchten

Al een paar keer kreeg ik de vraag of ik boekentips had rondom het thema vluchten. Nu heel actueel gezien de oorlog in de Oekraïne. Maar natuurlijk al veel langer actueel. Ik snap wel dat ouders en leerkrachten juist nu op zoek gaan naar handvatten om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Kinderen horen gesprekken over de oorlog die zo dichtbij is, kijken nieuws en willen iets doen voor de mensen afscheid moeten nemen van hun thuis. Zodoende zet ik graag een aantal boeken onder elkaar die kunnen helpen om een aanhaakmoment voor kinderen te creëren. Een aantal boeken heb ik zelf kunnen bekijken. De andere boeken zag ik getipt worden en zet ik erbij voor een overzicht. Op deze manier hoop ik dat je kunt vinden wat bij jou past en bij je klas. Onderaan deze blog kun je de boekenlijst downloaden om te bewaren.

Aanhaakmoment

Er is al veel geschreven over hoe je dit onderwerp bespreekt met kinderen. Zo noem je oorlog bij jonge kinderen liever een ruzie tussen landen, volg je de kinderen, kijk je naar hun behoeftes en benadruk je de helpers. De boekentips die ik hieronder geef hebben verschillende invalshoeken: bekijk een boek zelf eerst goed voordat je het voorleest aan je klas. Op deze manier kan een boek een aanhaakmoment zijn voor kinderen om op verhaal te komen over een onderwerp dat zo veel indruk maakt op iedereen op dit moment.

De koffer, Chris Naylor-Ballesteros (vanaf groep 1)

Dit boek las ik voor in de klas. Met recht een boek dat een aanhaakmoment kan zijn. Dit was ook zeker het geval in mijn groep 2. Ruimte voor vragen en eigen gedachten: prachtig als boeken de veilige verbinding zijn om zwaardere onderwerpen te bespreken. Een vreemd dier komt aan op een andere plek en draagt een koffer bij zich. De andere dieren vragen zich af wat er in de koffer zit. Terwijl het dier uitrust van een vermoeiende en lange reis, bekijken de dieren de inhoud: een theekopje en een foto. Dit prentenboek maakt met heldere teksten en prenten een heel belangrijk onderwerp bespreekbaar.  Met een hoopvolle gedachte en afsluiting van het verhaal.

Mijn twee dekens, Irena Kobald & Freya Blackwood (vanaf groep 1)

In dit prentenboek gaat het over taalverwerving, je veilig voelen en de waarde van connectie met anderen. Het verhaal volgt in mooie prenten en kleuren het verhaal van een meisje dat moet vluchten voor oorlog. In het nieuwe veilige land, is alles anders. Ze wikkelt zich in een oude warme deken van eigen woorden en geluiden. Ze zou daar wel voor altijd willen blijven zitten. Toch gaat ze naar buiten en in het park ontmoet ze een meisje. Zij neemt iedere keer nieuwe woorden mee. Onder haar oude deken, weeft ze van de woorden die ze steeds beter kent een nieuwe deken. Ook onder deze nieuwe deken is ze helemaal zichzelf.

Onderweg, Fransesca Sanna (vanaf groep 3)

‘Mijn familie en ik woorden in een stad dichtbij zee. In de zomer brachten we weekend na weekend door aan het strand. Nu gaan we er nooit meer heen, want vorig jaar veranderde ons leven voorgoed.’

Met duidelijke en kleurrijke prenten volgen we het verhaal van een gezin dat moet vluchten. De oorlog nam de vader mee. Dat maakte het leven van de familie een stuk donkerder. De reis is vol angst en er zijn moeilijkheden om over de grens te komen. Uiteindelijk komen ze op een boot terecht die hun naar het vasteland zal brengen. Ze vertellen elkaar verhalen over het land van herkomst. Het boek eindigt met het beeld van vogels die ook migreerden; alleen hoeven zij geen grenzen over te steken.

‘Ik hoop dat wij, net zoals deze vogels, op een dag een thuis vinden waar we veilig zijn,’

Iedereen telt mee, Hollis Kurman & Barroux (vanaf groep 1)

De ondertitel van dit boek is: een telboek over elkaar helpen. Een waardevolle boodschap in een boek voor de allerjongsten. Het boek begint met de volgende zin:

‘Wat als je thuis zo eng wordt dat je vluchten moet….?’

Al tellend kun je samen met jonge kinderen op zoek naar dingen die kunnen helpen, ondersteunen. En boek vol warmte, saamhorigheid, connectie en empathie.

Kunnen we bij jou? Hijltje Vink & Paula Gerritsen (vanaf groep 2)

Dit boek gaat over Esra en Ahmed. Eerst zaten ze op dezelfde school in Aleppo en toen moesten ze vluchten, Het verhaal vertelt over de mensen die ze verloren zijn en de nieuwe plekken waar ze aankwamen. Het boek eindigt met deze tekst:

‘Over een poosje mogen Ahmed en Esra in een gewoon huis gaan wonen. In een gewone straat van een gewone stad. Misschien komen ze wel bij jou in de straat wonen. Het kan zelfs zijn, dat ze bij jou in de klas komen. Dan zou het fijn zijn als jij hun boek gelezen hebt. Dan weet je wat er aan de hand is, als zij soms plotseling verdrietig zijn. Dan weet je dat ook zij vrienden nodig hebben die van hen houden en hen helpen een kind te zijn. Een gewoon kind, net zoals jij en ik.’

Mercy. Zo heet ik, Emelie Satt & Jean-Karl Lucas & Madame Monsieur & Sasia Halfmouw (vanaf groep 2)

Een waargebeurd verhaal in simpele, rake zinnen over een meisje dat door haar bestaan een ode brengt aan het leven. Mercy werd midden op ze geboren, vlak nadat haar moeder van een wankel bootje was gered. Uit dankbaarheid noemde haar moeder haar Mercy, ‘Genade’.

Het muziekduo Madame Monsieur schreef er een liedje over, dat uitgekozen werd om voor Frankrijk naar het Eurovisie Songfestival 2018 te gaan.

Morgen is een ander land, Michael de Cock & Trui Chielens (vanaf groep 4)

(Dit boek heb ik niet zelf gelezen, tekst overgenomen van bol.com). In een donkere laadbak van een vrachtwagen, vluchten een meisje en haar moeder uit de oorlog. Het lijkt wel een ruimtecapsule op weg naar een onbekende planeet. Ze moeten er heel stil zijn. Gelukkig is het meisje wereldkampioen in stil zijn.

Op de vlucht, Pimm van Hest (vanaf groep 1)

Stel je voor toch
er is oorlog

Een verhaal over afscheid nemen van een thuisland.
Over de angst die daarbij komt kijken.
Een verhaal over wennen in een nieuw land. Je welkom voelen en soms niet.

En zo wordt je meegenomen in het gevoel en de angst die veel mensen op deze wereld moeten voelen. Heel waardevol om met kinderen te bespreken.

De jongen achter in de klas, Onjali Q. Rauf (vanaf groep 6)

(Dit boek heb ik niet zelf gelezen, beschrijving overgenomen van bol.com). Achter in mijn klaslokaal stond vroeger een lege stoel. Nu zit er een nieuwe jongen. Hij heet Ahmet. Hij is negen jaar (net als ik), maar hij is heel raar. Hij praat nooit en lacht nooit en hij houdt niet van snoep – zelfs niet van citroenzuurtjes, die ik het allerlekkerst vind! Maar toen kwam ik achter de waarheid: Ahmet is eigenlijk helemaal niet vreemd. Hij heeft zijn land moeten ontvluchten vanwege oorlog.

Jij en ik, Margaretha van Andel & Eva Moraal (vanaf groep 1 voor alle groepen)

Dit boek bevat negentien verschillende verhalen en gedichten. Verschillende schrijvers hebben er aan meegewerkt. Zo kun je kijken welk gedicht of verhaal je kunt gebruiken in jouw klas. Het gedicht ‘Meer woorden’ van Alyze Bos raakte mij enorm.

Als ik een wens mocht doen

wenste ik meer woorden

meer woorden om te zeggen

hoe blij ik met je ben

dat jij me steeds geduldig uitlegt

wat ik nog niet snap of ken

en dat ik op je feestje was

en jij op dat van mij

ik heb te weinig woorden voor bijna elke zin

maar jij verstaat ook wat ik niet zeg

jij bent mijn vriendin