De achtergrond van Halloween

Zelf moest ik zo wennen aan Halloween. De meeste kinderen vinden het fantastisch daarentegen. Je eng verkleden en op deze manier het donker aangaan. Ik merk dat ik het prettig om meer achtergrondinformatie te hebben. En wil ik mijn kinderen, en mijzelf, iets meer kader geven om maskers, snoep en andere enge dingen in te plaatsen. Hieronder het antwoord op vijf vragen die je kinderen je kunnen stellen. Maar laat ze vooral ook een antwoord zijn op jouw eigen vragen.

Wat betekent Halloween?

In feite verenigt Halloween drie feesten in één: het vruchtbaarheidsfeest, nieuwjaarsfeest en dodenverenigingsfeest. Halloween vindt zijn oorsprong in het feest Samhain van de Kelten. Op 31 oktober vierden zij het afsluiten van het zonnehalfjaar. Tevens was Samhain een voorbereiding op het winterhalfjaar. Voor de Kelten begon het nieuwe jaar met het aanvangen van de winter en niet zoals wij gewend zijn op 31 december. Tevens zou er bij de aanvang van de winter een barst in de tijd ontstaan waardoor de spirituele wereld geopend werd. Zielen van de doden kregen de kans om terug te komen. Men maakte vuren om de onvriendelijke geesten weg te jagen. Samhain smolt later in de tijd samen met Romeinse en Christelijke gebruiken en groeide uit tot All Hallows Eve; de avond voor Allerheiligen op 1 november. Nu Halloween genoemd.

Je eng verkleden, waarom?

Omdat de oude Kelten de kwade geesten wilden verdrijven; toentertijd droegen ze dierenhuiden en maskers. Dit is goed uit te leggen aan oudere kinderen. Voor jongere kinderen is het denk ik fijn om te begrijpen dat we het donker vaak eng vinden en dat het kan helpen om je dan zelf eng te verkleden. Enge gewaden aantrekken en gruwelen via verbeelding om de angst aan te gaan.

Dit feest is toch Amerikaans?

In de negende eeuw na Christus namen de Ierse, Engelse en Schotse immigranten Hallow’s Eve mee naar Amerika. Van oorsprong komt Halloween dus uit Europa.

Een pompoen?

De Kelten gebruikten suikerbiet om lampen uit te snijden. Later bleek de pompoen geschikter. Vandaar dus de pompoen.

En appels?

Vanuit de Keltische traditie staat de appel symbool voor de ziel. Vandaar dat er vaak spelletjes met appels gespeeld worden tijdens Halloween.

Ritueel

Je kunt Halloween zien als een ritueel om de zomer vaarwel te zeggen en het winterhalfjaar tegemoet te treden. En een manier om een weg te vinden om angsten en het donker aan te gaan. Maak er je eigen ritueel/feest van, op een manier die bij jou en de kinderen in de klas past.

Dia de los Muertos

Op 1 en 2 november wordt op een groot aantal plekken in de wereld ‘Dia de los Muertos’ gevierd: Dag van de Doden. Van oorsprong is dit een Mexicaans feest en men gelooft dat op 1 november de zielen van overleden kinderen terugkomen en op 2 november die van volwassenen. Dichterbij besteden veel mensen aandacht aan Allerzielen: een gedenkdag uit de rooms-katholieke traditie om overleden dierbaren te herdenken. In deze blog zet ik een aantal belangrijke symbolen van de Dag van de Doden onder elkaar. Tevens heb ik een Gouden levensles geschreven die je onder aan deze blog kunt downloaden.

Aanhaakmoment

Al langer had ik de wens om een Gouden levensles te schrijven rondom deze dag: het kan zo’n mooi aanhaakmoment zijn voor kinderen. Een kalendermoment dat kinderen de waarde van herinneren en herdenken meegeeft. En wanneer jij als leerkracht de wens hebt om ook rouw en verlies te integreren in de klas, dan kun je op 1 en 2 november inhaken op dit onderwerp. Jij kiest waar je focus op wil leggen en welke symbolen extra betekenis kunnen krijgen in de klas. En de trailer van de film Coco kan een mooie starter zijn voor de Gouden levensles.

Coco

De film ‘Coco’ gaf ons meer laagdrempelige en kleurrijke inhoud rondom dit feest. En ben je net als ik niet zo gek op alle angstaanjagende verkleedpartijen rondom Halloween, dan is het wellicht extra mooi om de focus op de Dag van de Doden te leggen. De trailer van deze film kun je eventueel als starter gebruiken voor de Gouden levensles. Ook is er een mooi lied in de film dat de sfeer van de Dag van de Doden extra onderschrijft.

Verschil tussen Halloween en de Dag van de Doden  

Beide feesten hebben een raakvlak met de dood, maar er is een groot verschil. Waar bij Halloween de nadruk ligt op griezelen en je zo eng mogelijk verkleden, gaat het bij de Dag van de Doden juist om de dood die bij het leven hoort en waar je niet bang voor hoeft te zijn. De dood in een kleurrijk en positief licht en met grote aandacht voor de band met overleden dierbaren. Er worden altaars gebouwd, lievelingsmaaltijden geofferd en bovendien wordt de voortdurende band met mensen die overleden zijn benadrukt. Niet alleen thuis wordt er feestgevierd, maar ook op het begraafplaats. Graven worden schoongemaakt en met de blaadjes van de Goudsbloem wordt de weg van het graf naar het huis gestrooid. Ze geloven dat de zielen van de doden op deze dagen even terugkomen en dat ze op deze manier de weg kunnen vinden.

Wat is een ofrendra

Een ofrendra is een altaar die speciaal voor deze feestdagen wordt opgebouwd. Er zijn meerdere symbolen en offers terug te vinden op deze ofrendra. En als je verschillende foto’s bekijkt, zie je dat ze vaak uit meerdere lagen zijn opgebouwd. Een ofrendra die bestaat uit twee lagen, symboliseert hemel en aarde. Een drielaagse ofrendra geeft de heilige drie-eenheid aan of voegt aan hemel en aarde het vagevuur toe. Een zevenlaagse ofrendra benadrukt de zeven stappen die een ziel zou moeten doorlopen om in de hemel te komen. Deze achtergrondinfo hoef je niet allemaal te delen in de klas. De gouden levensles spitst zich toe op het maken van een ofrendra met verschillende elementen en symbolen.

De gouden bal, Kristien Dieltiens & Seppe Van den Berghe

Dit is een heel bijzonder boek. Zelf heb ik het een aantal keer gelezen, en rustig op me in laten werken. Het raakte me, dat zeker. Want het is hoopvol, warm en troostend: een gelaagd verhaal vol symboliek. Het gaat over een kind dat vanuit de hemel op weg gaat naar zijn ouders: achter zijn gouden bal aan. Het kind wordt verteld dat het weer terug zal komen als het zijn gouden bal weer vindt: dezelfde weg terug. De gouden bal is als het ware de verbinding tussen leven en dood. En tevens staat de hemel op diepzinnige wijze centraal. Zonder dat het als een vaststaand feit wordt neergezet.

Sterren, zon en maan

Met  behulp van de sterren, de zon, de maan gaat het kind op weg naar de wereld van de mensen. Het komt bij lieve ouders terecht, het kind wordt groter en komt bij zijn ouders terecht. Dit wordt onder andere weergegeven door de seizoenen. Het kind stapt de wereld in. De tekst zit vol symbooltaal en geeft de ruimte om eigen gevoelens en ervaringen hierin te herkennen.

Gouden bal

En dan op een dag vindt het kind zijn gouden bal terug. Langs de maan, de zon en de sterren reist het kind terug naar de hemel. Het kind vertelt aan de zon, maan en sterren over de mooie dingen die het zag:  zingende en lachende mensen, warme troostende worden, over grapjes en lichte woorden. Maar ook over eenzame en verdrietige mensen. De sterren laten of hun licht feller schijnen, of vallen neer op de mensen om licht te brengen. Hier in lees ik dat het om vallende sterren gaat. Het is mooi om te kijken welke elementen uit het verhaal kinderen aanspreken.

Als je je gouden bal hebt gevonden, neem je gewoon dezelfde weg terug.

Verlies

Al wordt het niet heel expliciet benoemd, het verhaal gaat over het verlies van een kind. De illustraties omlijsten dit moment mooi en laten door de donkere kleuren zien dat de ouders hun kind missen. Een boek over het verlies van een kind en daarmee een mooi erkennend cadeau voor ouders en kinderen die een broertje of zusje zijn verloren. Helemaal waardevol als je het geloof in de hemel wilt meegeven aan kinderen: met alle ruimte voor eigen invulling.

De moeder en de vader voelden alleen een stormachtig verdriet.

Boodschap

Wat ik erg mooi vind is dat er een verbindende laag in dit boek zit. Aan het einde wordt benoemd dat ieder kind dat nu geboren wordt, het verhaal van dit hemelkind kent. En allemaal willen ze de wereld leren kennen: een verdiepende en troostende gedachte. Met deze troostende zinnen sluit het verhaal af.

Het duurt een tijdje voordat de ouders zagen dat de hemel een andere glans had gekregen. En dat deed ze denken aan hun kind. Er kwam nieuwe warmte in hun hart. Ze wisten dat hun kind de hemel had bewogen.

Hemelkind

Een prachtig diepgaand verhaal over de kinderen die geboren worden en die de wereld leren kennen. Van hemelkind naar een kind van de mensen: een filosofische benadering. Ver weg en dichtbij: er altijd al zijn en weer terugkeren naar daar je vandaan komt.

Tips voor in de klas

Volgen. Het kan mooi zijn om te kijken waar kinderen op aanhaken en welke symboliek een klas of individueel kind aanspreekt.

Zon, maan en sterren. Deze symboliek kun je uit het boek tellen. Laat kinderen lichtpuntjes benoemen bij de maan, warme woorden bij de zon en wensen bij de sterren. Eventueel kun je dit visueel ondersteunen. Tevens een activiteit die zich mooi past bij de sfeer van de feestdagen.

Ik mis Milo, Pim Lammers & Sanne te Loo

Toen ik een preview van dit boek voorbij zag komen, trok de kaft mij direct aan. De voorkant van het boek geeft een zomers en warm gevoel. En dat in combinatie met een verhaal dat het gemis van een geliefd dier centraal stelt, leek me een fijne combinatie. Inderdaad is dit een aansprekend verhaal met ruimte voor een grapje en een twist. Bovendien bieden de illustraties een manier om aan te haken met eigen avontuur-herinneringen. In deze blog zal ik een aantal elementen uit het verhaal toelichten en ik sluit af met tips voor in de klas.

Ik-boodschap

Ik mis Milo. Deze drie woorden maken direct duidelijk dat dit verhaal over missen gaat. De jongen mist zijn schildpad Milo. De illustratie op de rechterpagina laat dit gemis in gevoel en beeld goed zien. En wat doe je dan als je van mama een nieuw huisdier uit mag kiezen? Het verhaal neemt je in de zoektocht van de jongen om het gemis van zijn lieve schildpad Milo te integreren in zijn leven.

Ik mis Milo.

Voelen

Via symbooltaal wordt uitgelegd dat de jongen zijn schildpad mist. Hij voelt dit in zijn hart, hoofd en buik. Zo fijn dat deze holistische benadering en het op meerdere niveaus kunnen ervaren van verlies middels dit verhaal ook aan kinderen kan worden uitgelegd. Het nodigt uit tot reageren en eventueel benadrukken van gevoelens en waar je dit kunt voelen.

Dat ik Milo mis, voel ik overal. In mijn hart, in mijn hoofd, in mijn buik.

Avonturen en herinneringen

Avonturen en herinneringen worden vol verbeelding gedeeld in dit verhaal. En ook alle andere redenen waarom Milo zo fantastisch was. Nadat er in het verhaal aandacht is geweest voor deze aspecten, wordt er benadrukt dat de jongen en Milo voor altijd bij elkaar hoorden. Wanneer ook in een kinderboek benadrukt wordt dat er sprake kan zijn van een blijvende band, word ik hier heel blij van.

Milo en ik hoorden bij elkaar

Plekje in huis

Er zijn zoveel waardevolle details te ontdekken op de tekeningen. Zo zie je op een beeld van een kamer verschillende plekken waar aan Milo gedacht wordt: een foto, tekeningen, een kaarsje een een beeldje. Heel mooi gedaan en dit benadrukt naar mijn mening dat het belangrijk kan zijn om een plek te hebben om naar toe te gaan: waar je kunt herinneren en herdenken. Heb je bijvoorbeeld een koesterhoekje thuis of in de klas? Of is er een andere fijne plek om naar toe te, gaan?

Samen een beetje

De afsluiting van het verhaal vind ik verrassend en met een mooie boodschap. De jongen komt tot de conclusie dat geen een andere schildpad is zoals Milo. Wel heeft elke Schildpad wel iets herkenbaars dat doet denken aan Milo.

Samen zijn ze wel een beetje zoals Milo.

Een heel klein beetje.

Tips voor in de klas

• Eigen huisdier. Dit boek kan een mooie starter zijn om samen te praten over dieren die worden gemist.
• Plek om naar toe te gaan. De jongen heeft herinnerplekjes gemaakt in huis. Hoe zouden de kinderen een herinnerplekje willen maken?
• Ik mis….. Het verhaal begint met de zin ‘Ik mis Milo’. Drie woorden die heel duidelijk aangeven wie (of wat) er gemist wordt. Je kunt de kinderen uitnodigen deze drie woorden ook op te schrijven. Wie missen zij? Maak er eventueel een lijst van.
• 761 973 893 redenen. De jongen geeft in het verhaal heel veel redenen waarom hij Milo mist. Kinderen kunnen ook een lijst met redenen bedenken. En samen nadenken over de vraag waarom de jongen zo’n groot aantal aangeeft. Dit is fijn voor de kinderen die graag in hoeveelheden en getallen denken.
• Avontuur-herinneringen. In het verhaal worden een soort van avontuur-herinneringen gedeeld. Heerlijk om kinderen avonturen te laten bedenken met een geliefd dier. Ze kunnen dit beschrijven of tekenen. Tevens fijn om dingen te bedenken die je nog zou willen doen met een dier dat gemist wordt.