Vos wil naar de maan, Floor Tinga

De maan en de sterren spreken vaak tot de verbeelding wanneer het gaat om iemand missen. Kinderen vragen zich af waar iemand is. De blijvende band is voor kinderen belangrijk en brengt hen ook zeker waarde. De ruimte die kinderen krijgen om na te denken over een plek voor een overleden dierbare, is ondersteunend voor het integreren van het verlies in het levensverhaal. En dit boek speelt daar op een mooie manier op in. Zou de papa van Vos op de maan zijn?

Papa

Vos mist zijn papa en denkt aan de fijne dingen die hij met hem deed. Zo gingen ze graag samen vissen. Maar nu papa er niet meer is, voelt dit vissen toch anders. Hij gaat op zoek naar papa en vraagt zich af waar hij kan zijn. Zou papa op de maan aan het vissen zijn? Zou hij vissen tussen de fonkelende sterren?

‘Vangt papa vissen tussen de fonkelende sterren?‘

Verbeelding

Vos wil heel graag naar de maan. En hij probeert van alles. Dit zal kinderen zeker aanspreken in verbeelding en creatief denken. Een allerhoogste tak, de allerhoogste toren of meevliegen met een vogel: Vos probeert het allemaal. Hij wil zo graag dichterbij de maan komen. Vos ontmoet Duif en vliegt een stuk met hem mee. Het verhaal brengt in kindertaal en sfeervolle afbeeldingen een hele belangrijke boodschap aan kinderen: In het leven moet je het zelf doen, maar niet alleen.

‘In het leven moet je het zelf doen, maar niet alleen.’

Vriendschap

Wat Vos uiteindelijk helpt is niet de maan en papa daar vinden. Wel de vriendschap met Duif, herinneringen aan papa en de vis die mama heeft klaargemaakt net zoals papa altijd deed. Er worden grapjes gemaakt en Vos en Duif hebben duidelijk plezier.

Samen

Een boek over missen , het koesteren van herinneringen, op zoek gaan naar een plek en de warmte van vriendschap voelen. De verschillende elementen in dit boek geven ruimte voor de eigen beleving van kinderen. Kinderen kunnen aanhaken met hun eigen verhaal en verbeelding. Bovendien komen ze in aanraking met het missen van een dierbare. En in iedere klas zitten kinderen die een overleden familielid missen. Een boek dat het verdient om voorgelezen te worden, en dit kan op elk moment van het schooljaar.

Tips voor in de klas:

• Illustraties. Kies een afbeelding uit die jou als leerkracht raakt en gebruik deze als starter voor een gesprek over verlies.
• Gesprek over vriendschap. Hoe komt het dat de vis die mama klaar heeft gemaakt aan het einde van het verhaal wel lekker smaakt?
• Herinneringen. Vos ging graag vissen met papa. Wat vind jij fijn om met familie te doen?

Vogel is dood, Tiny Fisscher & Herma Starreveld

Het verhaal begint met een afbeelding. Pakkend, zoals het hele verhaal is. En dan is de eerste zin: ‘Vogel is dood’. Eerlijke taal en korte zinnen: precies wat jonge kinderen nodig hebben om meer te leren over de dood. En ook precies wat jij als leerkracht (of andere volwassene) nodig hebt om dit thema bij kinderen te introduceren en op een toegankelijke manier bespreekbaar te maken.  In deze blog geef ik een korte beschrijving van het boek en ik sluit af met een aantal tips voor in de klas.

Het verhaal

Het gesprek tussen de verschillende vogels neemt je mee door het verhaal en bespreekt op deze manier allerlei aspecten waar kinderen zich mee bezig kunnen houden rondom dit onderwerp. Jonge kinderen hebben moeite met het begrijpen van drie sleutelbegrippen rondom de dood. En dit verhaal speelt hier heel mooi op in.

• Het lichaam functioneert niet meer.
• De dood is onomkeerbaar: je kunt niet weer levend worden.  
• De dood is universeel: iedereen gaat dood.

Ruimte voor vragen

In het verhaal lees ik over de onderwerpen die regelmatig terugkomen in de vragen die ik kinderen hoor stellen over de dood. En tevens zijn dit de vragen waar ouders en leerkrachten soms niet direct een antwoord op hebben. Hoe fijn dat de kleurrijke vogels uit dit boek ons ondersteunen in al hun eerlijkheid.

Verschil met slapen

Veel mensen denken dat het verzachtend is om te spreken over ‘voor altijd slapen’ in plaats van dood. Echter het tegendeel is waar. Kinderen kunnen hier bang van worden. Daarom zo mooi dat de vogels dit bespreekbaar maken. ‘Het is anders dan slapen’.

Uniciteit

De vogels zien er allemaal anders uit: kleurrijk en geweldig vormgegeven voor Herma Starreveld. Gedurende het verhaal kom je er ook achter dat de vogels allemaal op eigen wijze omgaan met de dood van vogel. Ze zeggen en voelen verschillende dingen. Een geweldige boodschap natuurlijk voor kinderen: je doet het op je eigen manier en er is geen goed of fout.

Op school

De vogels brengen met dit verhaal op een toegankelijke en eerlijke wijze de dood als onderwerp in het leven van kinderen. Eerlijk en recht voor zijn raap. Een verhaal dat kinderen serieus neemt en niet om het onderwerp ‘dood’ heen draait. Daar houd ik van: want op deze manier hoort het erbij. Het is niet iets aparts maar juist een onderdeel van het leven. En als iemand er niet meer is, is deze altijd nog in je hoofd! De kracht van herinneren brengen de vogels ook mee.

Tips voor in de klas

• Dag vogel. De vogels nemen allemaal op hun eigen manier afscheid. Ze beginnen hun zin bijvoorbeeld met geachte, beste of dag. Wat zouden de kinderen zeggen tegen vogel?  
• Vogel is dood. Samen met de kinderen kun je goed naar de eerste plaat in het boek kijken. Wat zien ze? Hier kun je informatie vanuit de drie sleutelbegrippen aan toevoegen:  vogel beweegt niet en hij kan niks meer voelen want als je dood bent doet je lichaam het niet meer. Hij kan niet meer levend worden (dat kan alleen in sprookjes, filmpjes en verhalen). En als je dood bent, kun je niet meer levend worden. Alle vogels gaan een keer dood. Wellicht trekken de kinderen de parallel naar zichzelf of mensen in het algemeen.
• Een eigen vogel maken. De vogels in het boek lijken gemaakt van stukjes kranten en papier. Herma Starreveld omschrijft ze als collagevogels in het interview bij Carend. Deze vogels kunnen inspireren om kinderen met verschillende kleuren papier, ecoline en zwarte stift een eigen vogel te laten ontwerpen Zorg voor de verschillende materialen en laat de kinderen een eigen unieke vogel vormgeven. Hoe voelt de vogel zich? En wat wil deze zelf geknutselde vogel zeggen op het afscheid van vogel. Deze dingen kun je kinderen erbij laten schrijven. Natuurlijk kun je ook een groepswerk maken van alle vogels.
• Samen huilen is fijner. Laat de kinderen reageren. Wat wordt hiermee bedoeld? Eventueel kun je zo een gesprek voeren over verdrietig zijn en troosten.  
• Thee met wormen en cake. Wellicht hebben kinderen eigen ervaringen van een afscheid. Wat werd er gegeten en gedronken?