Blog

De geluksplukkers,Ingrid Vandekerckhove & Carolien Westermann

Er was eens….. Heerlijk dat deze woorden het verhaal inluiden: het geeft direct weer dat het een verhaal is vol verwondering. Een prachtig boek dat benadrukt dat je jouw eigen boodschappen, helpende gedachten en beleving mag vinden in jouw weg naar geluk. Een verhaal over missen, verbondenheid en zoeken naar betekenis en symbolen.

Geluk

In het land Lespelein woont koning Troebedoer met zijn dochter Willemijn. Willemijn is dan wel een prinsesje, ze ziet er niet zo uit. Willemijn heeft een fijn leven in het paleis: het allerliefste speelt ze. Willemijn stelt haar vader vragen over geluk. Deze vragen zullen ook kinderen aanspreken, want wat is geluk eigenlijk?

Geluk ruikt naar hemelsblauw en wolkenwit.

Is geluk lekker?

O ja, reken maar, het smaakt naar ijs.

Hemel

Koning Troebedoer kondigt aan dat hij op een dag niet meer zal zijn. Hij heeft met Willemijn een gesprek over de hemel en hoe hij vanaf de wolken naar zijn dochter zal kijken. Daarbij geeft hij een waardevolle boodschap:

‘En vergeet niet, maak je leven mooi! Wat ik het liefste wil, is dat jij gelukkig bent….’

Koning Troebedoer gaat dood en zo wordt Willemijn de koningin van het land. Het verhaal neemt ons mee in haar zoektocht om gelukkig te zijn.

Post

De wolkenbriefjes van Willemijn en de lichtblauwe brieven van haar papa, vormen een rode draad in het verhaal. De boodschappen die ze aan elkaar geven zijn in rijmvorm geschreven. Dit voelt extra warm en vertrouwd. Willemijn gaat op zoek naar verschillende hoge punten om vanaf daar haar wolkenbriefjes te versturen naar haar vader. Wanneer Willemijn haar wolkenbriefje aan de ballon vastmaakt , blaast ze wat geluk in de ballon en laat hem vervolgens wegvliegen.

Verbeelding en verbinding

Dit boek geeft zoveel ruimte aan verbeelding en een verbinding in stand houden met een overleden dierbare. Dat is een belangrijke boodschap. Omdat dit verhaal een sprookje is en daarbinnen alle vrijheid heeft voor magische gebeurtenissen, kan dit heel goed uitgelegd worden aan kinderen mochten zij hier vragen over hebben.

Zoektocht

Buiten dat kinderen behoefte hebben aan een ontwikkeling ten opzichte van wat de biologische dood precies inhoudt, is daar ook een andere zoektocht naar het begrip ‘after life’. Waar ben je als je dood bent? En kun je nog boodschappen van diegene ontvangen? Wat kun je doen met de woorden die je nog voor jouw dierbare hebt? Dit verhaal benadrukt dat je daarin jouw eigen weg mag vinden. En wanneer kinderen er anders over denken, kan dit verhaal leiden tot interessante gesprekken waarin kinderen de ruimte en veiligheid voelen om hierover te praten.  De klas is de plek om deze onderwerpen te onderzoeken.

Vriendschap

Gedurende het verhaal zie je dat Willemijn ook briefjes gaat schrijven aan haar vriendin Gwendolyn: in het hier en nu. Ze voelt zich gesteund door haar ouders die op een ander plek zijn, maar wel voor altijd bij haar horen. Dit kan kinderen uitnodigen om ook lieve berichten aan eigen vriendjes en vriendinnetjes te schrijven. De dimensie ‘verder leven’ staat centraal.

Sprookjesachtig

De illustraties zijn dromerig, gedetailleerd en in lieve zachte kleuren gemaakt. Ze ondersteunen het verhaal op krachtige wijze en benadrukken bovendien de sprookjesachtige sfeer van het verhaal. Wat mooi is om te bedenken is dat dit boek voor kinderen die bijvoorbeeld zelf een vader zijn verloren, voor een veilig laagje kan zorgen tussen hun eigen verhaal en dat van Kwien Willemijn. Er kunnen herkenningspunten zijn en wellichte mooie ideeën om mee aan de slag te gaan, wel is het duidelijk dat dit verhaal als een sprookje is: een veilige setting voor het bespreekbaar maken van verlies, verbinding en verder leven.

Tips voor in de klas

  • Wolkenbriefjes. Zorg voor een wolkensjablonen op papier en laat kinderen een eigen briefje schrijven of tekenen aan iemand die ze missen of heel lief vinden. Ook kunnen ze wolkenbriefjes maken voor klasgenoten.
  • Blauwe brief. De vader van Willemijn stuurt haar briefjes terug. Soms kan het ook heel fijn zijn om te bedenken wat iemand nog aan je zou kunnen zeggen. Samen met een kind kun je nadenken over wat deze boodschap zou kunnen zijn. Laat deze op een blauw papier schrijven. Opgerold, net als in het verhaal, kan deze brief een plek krijgen in een herinnerhoekje.
  • Spelen. Dit verhaal kan met spelmateriaal mooi nagespeeld worden. Maar er bijvoorbeeld een verteltafel van.Het is extra mooi dat spel zo duidelijk naar voren komt in het verhaal: spelen is de eerste taal van kinderen.

Blog

Granaatappelmeisje, Hadi Mohammadi & Neda Rastin Mehr vertaling: Jef Aerts

Dit prachtige prentenboek gaat over een kleindochter die haar oma moet missen. Een mooi verhaal, prachtige zinnen en een verdieping voor het element tijd. De warme illustraties en rijke tekst maken het een fijn geheel om voor te lezen. Een boekenpareltje voor de thuis- en schoolbibliotheek en zeer geschikt voor de onder- en middenbouw. Maar ook voor dit boek geldt dat ik het me heel goed kan voorstellen dat je dit aan een volwassene geeft als erkennend cadeau. In deze blog licht ik een aantal zinnen uit.

‘Vier seizoenen geleden verliet oma ons huis.
Mama en ik bleven achter met de granaatappelboom.’

Met deze zinnen begint het boek en wordt tevens een belangrijk element voor de blijvende verbinding met oma weergegeven: de granaatappelboom. Deze boom groeit over het algemeen in gebieden met een middellandse zeeklimaat: wellicht een verbindend haakje voor sommige kinderen. Granaatappels staan symbool voor vruchtbaarheid vanwege hun vele zaden. Wellicht ook mooi om te benadrukken in de klas. Gedurende het verhaal komen allemaal herinneringen aan oma boven. Het meisje heeft nog wel de wandelstok van oma. Het meisje wandelt met de wandelstok het leven door dat verder gaat. Ze is op zoek naar oma.

‘Hoe kon oma nu weggegaan zijn zonder wandelstok? ‘

Dit verhaal biedt hele mooie aanhaakmomentjes voor kinderen om op gesprek te komen als ze daar behoefte aan hebben. De poëtische tekst laat veel ruimte voor kinderen om het verhaal aan te vullen en in eigen woorden te vertellen wat er gebeurd zou kunnen zijn met oma. Vul dit als voorlezer of meelezer eventueel aan met wat concrete taal. Dit kan kinderen helpen om grip te krijgen op het onderwerp.

In de lente bloeit de granaatappelboom weer. En met een mandje vol granaatappelpitten lopen mama en het meisje naar de plek waar oma nu ligt.

Mooi om bij deze tekst de kinderen even extra goed te laten kijken naar de plek waar oma nu is. De illustraties zijn aquarel-achtig, maar zeker duidelijk genoeg voor kinderen om er een begraafplaats in te ontdekken.

‘Eén zaadje ligt hier,’ hoorde ik oma weer fluisteren in mijn hoofd, ‘Maar duizend zaadjes groeien in jullie.’

Het leven dat doorgaat met diegene die je mist voor altijd bij je: in warme herinnering. Dat wordt door dit prachtige verhaal zeker benadrukt, Het boek ademt warmte en geeft een zomerse gloed mee aan het verhaal. Door het hele schooljaar heen geweldig om voor te lezen. En ook kan zonnig weer een mooi inhaakmoment zijn voor jou als leerkracht om dit boek voor te lezen, centraal te zetten en eventueel de symboliek uit te lichten. Ik merk zelf dat een bepaald seizoen me aan een bepaald boek doet denken. En dit verhaal heeft een zomerse gloed over zich.

Ik ben een granaatappelmeisje, net als oma.


Een extra mooi weetje over dit boek

Dit boek kwam tot stand binnen het project “Read with me”, dat Iraanse kinderen in moeilijke maatschappelijke omstandigheden of in geïsoleerde gebieden in contact brengt met bijzondere (prenten)boeken. Granaatappelbomen komen veel voor in Iran.

Tips voor in de klas

  • Ieder kind een granaatappelpitje. De zintuigen worden in dit verhaal benadrukt: het meisje voelt de warme handen van oma, de bladeren roken naar haar handen. De zintuigen van de kinderen kunnen extra geprikkeld worden door te zien uit hoeveel pitjes een granaatappel bestaat. En als iedereen een pitje heeft kan dit geproefd worden. Of laat de kinderen nadenken waar zij het granaatappelpitje zouden willen planten.
  • Granaatappel. Laat de kinderen een granaatappel zien na afloop van het verhaal. Vertel dan nog een keer de symboolzin: ‘Eén zaadje ligt hier,’ hoorde ik oma weer fluisteren in mijn hoofd, ‘Maar duizend zaadjes groeien in jullie.’ Wat heeft dat volgens de kinderen te maken met de granaatappel?
  • Blijvende herinneringen. Samen nadenken over de herinneringen die overblijven wanneer iemand overleden is. Misschien zijn er kinderen die een herinnering willen delen.
  • Laatste afbeelding. Op de laatste afbeelding zien we het meisje onder de bloeiende boom staan. Je kunt deze afbeelding kopiëren en de kinderen gedachten en herinneringen voor het meisje laten bedenken. Stimuleer ze om ook een gedachte over het nu te laten formuleren. Je verplaatsen in het granaatappelmeisje, een mooie vorm om je te verplaatsen in een ander. Deze afsluitende zomerse illustratie leent zich ook heel goed voor het neerzetten in de klas met daarbij bijvoorbeeld een kaarsje of met briefjes erbij om namen of herinneringen op te schrijven.

Blog

Opa en de walnoot, Ammi-Joan Paquette & Felicita Sala vertaling: Edward van de Vendel

Dit boek ging afgelopen week mee naar de klas. Een liefdevol verhaal over de warme band tussen Emilia en haar opa. En ook over de verbondenheid die blijft bestaan over de grenzen van leven en dood heen. Zelf had ik het boek al bekeken en gelezen en toch verraste het me hoe de kinderen het verhaal beleefden. Het is een boek dat een mooi aanhaakmoment kan zijn voor kinderen om inzicht in de grotere levensloop te krijgen. Voorlezen in iedere klas van onder- en middenbouw zou ik zeggen. Want met dit verhaal heb je een gouden levensles in handen.

Uitstekend verhaal  

Emilia vindt op een dag een walnoot op haar nachtkastje. Opa weet hier een uitstekend verhaal over, zegt hij. Ik vind het woord ‘uitstekend’ zo goed gekozen. Het geeft aan dat het bijzonder is: een verhaal met een gouden randje. En zo neemt dit uitstekende verhaal je mee naar de jonge opa die op een dag moest verhuizen. Hij kon uit het raam van zijn slaapkamer een walnoot plukken en deze reisde altijd met hem mee. Ondertussen groeit de walnoot steeds verder totdat hij het notenboompje, na een aantal verhuizingen, in goede bruine aarde plant in de tuin van het huis waar Emilia en opa nu zijn. Terwijl opa het verhaal over vroeger vertelt, beweegt hij steeds langzamer.

‘Opa bewoog heel langzaam, alsof zijn batterijen het bijna niet meer deden.

Verbeeldende wereld

De verhaallijn boeide mijn groep twee vanaf het begin. Ongeacht taalniveau waren de kinderen betrokken bij het verhaal. En eigenlijk is dit niet zo gek, want dit verhaal gaat verder dan het begrijpen van de woorden. Warme duidelijke illustraties leiden naar een extra wereld. Ze nemen je mee in een verbeeldende wereld: er wordt een diepere symboliek gevoeld. Een beleving die persoonlijk en uniek is. Kinderen spreken deze taal van verbeelding allemaal op hun eigen manier. Het was echt ontroerend hoe ze het verhaal op zich in lieten werken.

Beleven en delen

Tussendoor deelden kinderen hun beleving. Daar was ruimte en rust voor. Ik was echt onder de indruk van hun inzichten en overdenkingen. Ik heb weer zoveel geleerd van de kinderen en waarmee ze aanhaakten. Ik genoot intens van dit voorlees-levens-moment. Tevens ontdekte ik wederom dat kinderen hun eigen symboliek uit een verhaal pakken en deze delen met de andere kinderen. En dat allemaal terwijl ze de levensloop, het grotere plaatje proberen te begrijpen.

´Ik denk dat de opa dood gaat´, even later trots concluderend: ´Zie je wel, ik had gelijk´.

´De ziel van opa zit in de boom.´

´Emilia gaat later ook dood´

Symboliek

De walnoot staat symbool voor het doorgeven van verhalen en de waarde hiervan voor volgende generaties binnen een familie. Waardevol ook dat het vertrekken uit een land zo duidelijk naar voren komt in het boek. Voor veel kinderen op school is dit een thema dat speelt. Evenals het missen van een dierbaar persoon. Dit boek nodigt uit om aan te haken met je eigen verhaal en ervaringen: een boek voor glinsterende gouden tranen.

Tips voor in de klas

  • Symbool van een land. De opa van Emilia nam een walnoot mee tijdens de lange reis naar een ander land. Dit kan een mooie aanleiding zijn om samen met kinderen op zoek te gaan naar een symbool dat past bij hun land van herkomst.
  • Walnoot. Je kunt het symbool van dit verhaal extra benadrukken door een echte walnoot mee te nemen. Deze laat je zien voorafgaand aan het voorlezen van het verhaal. En ook is het een mogelijkheid om direct na het verhaal, of juist op een ander moment, deze walnoot te gebruiken om een verhalenkring te organiseren. Diegene die de walnoot vast heeft vertelt een familieverhaal.
  • De boom. De boom die symbool staat voor het leven dat doorgegeven wordt. Hoe mooi om dit te benadrukken. Ga met de klas naar een boom op het schoolplein of in de buurt en maak een groepsfoto bij de boom. En wil je andere landen hierbij betrekken dan kun je met de kinderen nadenken over welke bomen er vooral groeien in de landen van herkomst.  
  • Uitstekend verhaal. Mooi om deze omschrijving van een bijzonder verhaal in de klas terug te laten komen. Kinderen kunnen bijvoorbeeld een tekening maken van een uitstekend verhaal. Of geef zelf een voorbeeld van een uitstekend verhaal.