Blog

Mijn zus is mijn schat, Kelly Theunis

Vandaag ging Mira dood om 13:04 uur.

Ik heb de hele tijd op de klok gekeken.

Ik was niet aan het aftellen.

Op 3 juni schrijft Mira in haar dagboek. Hiermee begint het verhaal. Op 13 juni gaat haar broer Marcel verder met schrijven. Want Mira is dood. Mira had leukemie. En zo neemt dit boek je door middel van dagboekverhalen mee in het leven van Marcel. Dit boek gaat over verlies en de verbondenheid die altijd blijft. Maar bovenal is dit een boek vol eerlijkheid en duidelijke taal die kinderen, en ook zeker volwassenen, aanspreekt. Ik vond zeker een paar mooie eyeopeners. In deze blog zal ik kort het verhaal bespreken, een aantal elementen uitlichten en tenslotte geef ik tips voor inde klas.

Fris en ontwapenend

Op elke nieuwe datum staat er bij waar het verhaal over gaat. Dit zijn korte aansprekende titels. Een uniek boek dat eerlijk en met duidelijke zinnen vertelt over hoe het kan zijn om een zusje te verliezen.  De tekst is verhelderend en zit vol met woordspelingen die aan het denken zetten. Kinderen die een dierbare zijn verloren zullen zich in sommige onderwerpen herkennen. Ik zou de schrijfstijl als fris en ontwapend beschrijven.

Omgeving

Een belangrijk element in dit boek is de omgeving. Hoe reageert de omgeving? Doen de kinderen en leerkrachten op school weer normaal? Waarom worden elke keer dezelfde vragen gesteld? En hoe zijn papa en mama nu Mira is overleden? Al deze elementen krijgen een plek in dit verhaal.

Ruimte voor vragen

Ook Marcel stelt vragen. Bijvoorbeeld of het echt zo is dat een zus verliezen voelt als een stuk dat wordt afgehakt? En tegelijkertijd stellen de kinderen na zijn spreekbeurt over leukemie eerlijke en oprechte vragen aan Marcel. Hij vindt het fijn dat deze gesteld worden.

Eigen wijze

Een boek voor de creatieve denker en voor the out-of-the-box leerkracht, ouder of begeleider. Er is in dit boek geen ‘zo zou het moeten’. Eenieder heeft zijn eigen wijze manier van rouwen: en dat vertelt dit verhaal op magnifieke wijze.  Op je handen langs de kist lopen: kan gewoon. En verkleed als je zus naar het Carnavalsfeest: heerlijk. Recht op verdriet toevoegen aan de les over Kinderrechten in de klas: hoe mooi is dat!

Op schattentocht

Hoewel de moeder van Marcel alles in de kamer van Mira hetzelfde wil laten, gaat hij toch op schattentocht. Een aantal spulletjes neemt hij mee en bewaart hij onder zijn warme wintertruien. Deze schattentocht verwijst ook naar de titel en dit nodigt uit om met kinderen over na te denken. Wat betekent dit eigenlijk? En heb jij ook belangrijke schatten die je op een speciale plek bewaart?

Dilemma´s

Naar mijn mening legt dit boek gevoeligheden en dingen die onbespreekbaar lijken bloot: aandacht voor dilemma’s. Bijvoorbeeld over dood zijn en overlijden. Want moet je deze twee begrippen wel als hetzelfde beschouwen? Fantastisch hoe dit uiteen wordt gezet in het verhaal van Marcel. Een prachtige inhaker voor de leerkracht of steungevende volwassene om in gesprek te raken met kinderen.

Belangrijke boodschap

Lieve mensen op de wereld, groot en klein, ziek en gezond, spreek-praat-zeg iets.

Zo’n waardevolle boodschap die aan het einde van het verhaal wordt gedeeld. Als we teveel nadenken in moeilijke situaties, blijft het stil en zeggen we uiteindelijk niets. En dat herkennen we denk  ik allemaal, daarom heel mooi dat dit jeugdboek hierbij stilstaat. Het nawoord geeft een uitleg over leukemie die kinderen meer inzicht geeft over deze ziekte. Een jeugdboek voor kinderen vanaf negen jaar: met veel herkenning voor kinderen die een dierbare zijn verloren en tevens ook aansprekend voor de andere kinderen in de klas. Een mooie aanvulling voor de schoolbibliotheek.

Tips voor in de klas

  • Schatten verzamelen. Marcel bewaart een aantal schatten onder zijn warme truien. Welke bijzondere spulletjes noem jij schatten? En waar bewaar je ze?
  • Zelf op schattentocht. Ken je het spel schatgravers? Dit spel kan je helpen bij het zoeken naar schatten van een overleden dierbare? Welke eigenschappen passen bij diegene die gemist wordt? En wanneer kinderen een overleden dierbare niet hebben gekend, kun je als volwassene over eigenschappen vertellen. Eventueel kun je deze daadwerkelijk in een schatkistje bewaren. Dit kan een activiteit zijn voor de hele groep, waarbij ieder kind voor iemand die hij lief vindt, schatten gaat verzamelen. Ook kan het een mooie activiteit zijn voor een individueel kind. Ook mooi wanneer het spel Schatgravers al meer een routine is en zodoende voor herkenbaarheid zorgt.
  • Ik weet niet wat ik zeggen moet. Denk samen na over wat je kunt zeggen of doen, wanneer je niet weet wat je zeggen moet. Je kunt de kinderen meegeven dat de zin: ‘Ik weet niet wat ik zeggen moet’, meer is dan stilte. Hoe denken de kinderen in de klas hierover?
Klik hier voor de boekenlijst met boeken rondom het overlijden van een broer/zus

Blog

De hemel volgens Anna, Stian Hole

Wat een prachtig beeldverhaal over verlies. De titel is zo goed en raak gekozen: want dit boek verbeeldt de hemel volgens Anna. Er is niet één waarheid of verbeeldingswereld. Het geeft alle ruimte aan kinderen, en volwassenen, om hun eigen hemel te verbeelden of om juist andere invalshoeken ten aanzien van ‘na de dood’ bespreekbaar te maken. In deze blog beschrijf ik kort het verhaal en licht ik enkele elementen uit. Ik sluit af met tips voor in de klas.

Het verhaal

Gaandeweg het verhaal kom je erachter dat de mama van Anna overleden is. De houding van papa is veelzeggend, Anna gaat op reis in haar verbeeldende wereld, papa reist een stukje met haar mee en uiteindelijk moeten ze samen vertrekken. Anders komen ze te laat. Dit verhaal geeft geen expliciete uitleg maar laat kinderen via beelden en ondersteunende taal zelf de verbindingen leggen.  Een aanhaakmoment voor verschillende vormen van zingeving. Kleine nuances in de zinnen die de gedetailleerde tekeningen ondersteunen. Maar ook zonder tekst kunnen de illustraties hun werk doen.

Verbeelding

Dit boek geeft ruimte aan verbeelding. Het kan de persoonlijk belevingswereld van kinderen aanzetten. Een boek dat de binnenwereld raakt en activeert.  Ook God komt er sprake. En mooi om kinderen hierop te laten reageren. Er zullen kinderen zijn die zich hierin herkennen en andere kinderen worden hier niet mee opgevoed maar kunnen hun ervaringen en inzichten delen. Kan een mooie aanhaakmoment zijn voor kinderen om hun verhaal te delen.

Twee kanten

De mama van Anna vertelde dat alles twee kanten heeft. Dit komt in het boek meerdere keren terug. Statische haren, palindroom woorden, zwemmen met de vogels, vliegen met de vissen: Anna zet de wereld op zijn kop. Een gat in de hemel. Papa springt mee, samen verbeelding en verwondering zoeken.

Symbolen

Spijkers als symbool voor verlies: verdriet. Aardbeien met honing als symbool voor moois, hoop en troost. Ik vind de symbolen herkenbaar gekozen voor kinderen. Tijdens het voorlezen van dit boek, waarbij je alle ruimte geeft aan de illustraties, is het heel interessant om de kinderen te volgen en om zo te kijken waar ze door geraakt worden.

Veerkracht

Veerkracht spreekt in de nuances en open stukjes in het boek. Zo mooi gedaan. Je zou een heel thema kunnen opbouwen rondom dit boek. Kinderen ontwerpen hun eigen hemel of vertellen bij de afbeelding die hen het meest aanspreekt. De beelden van dit boek kun je blijven bekijken en geven een glinstering aan verlies. Want als er vandaag spijkers uit de hemel komen, zijn het morgen misschien wel aardbeien met honing. Je zou dit boek bijna voorlezen met aardbeientaart erbij. Of tenminste een bakje zoete aardbeien.

Tips voor in de klas:

Een aantal elementen uit het boek lenen zich voor verdere werkvormen.

  • Brievenbus voor vragen. In het boek wordt een brievenbus voor vragen en klachten genoemd. Het kan fijn zijn om een brievenbus te maken waar kinderen vragen in stoppen ten aanzien van de dood.
  • Hemelpost. Hemelpost heeft geen adres, maar het kan wel fijn zijn om woorden aan iemand die je mist op te schrijven. Schrijf een hemelbrief en beslis zelf waar je de brief wilt bewaren. Of aan wie je de brief wilt geven. Ook kun je een hemelbrievenbus in de klas zetten en met de kinderen afspreken wat er met de brieven gebeurt. Zo wordt het duidelijk dat de brieven niet echt bij overleden dierbaren bezorgd kunnen worden.
  • Aardbeien en spijkers. Welke gebeurtenissen in jouw leven passen er bij de spijkers die naar beneden vallen. En welke dingen in jouw leven passen bij aardbeien met honing? Je kunt deze eventueel schrijven/tekenen op dit kopieerblad.
  • Krulletters in de lucht. Wat wil jij dat de zwaluwen schrijven in de lucht? Een recept, een wens of een herinnering?
  • Twee kanten. Anna begint het verhaal met twee palindroom woorden: woorden die je in twee richtingen kunt lezen. Kun je nog andere palindroom woorden bedenken of opzoeken?

Blog

Mijn broertje is een superheld, Ramon van Loon & Daniella van Vlimmeren

Vorige week ontving ik dit mooie boekje. Het is geschreven voor alleengeboren tweelingen, hun familieleden en zorgverleners om hen te steunen in het omgaan met het verlies van een tweelingbroertje of zusje. Het verhaal kan helpend zijn om laagdrempelig het gesprek met kinderen aan te gaan wanneer daar het moment voor is.

Missie

In eerste instantie schreef Ramon dit boek voor hun dochter Fiene, om haar in beeld en woord te vertellen dat haar tweelingbroertje Kai voor altijd bij haar hoort. Ramon en zijn vrouw Annelies hebben een waardevolle missie met dit boekje. Ze kwamen tot de ontdekking dat er voor dit specifieke onderwerp nog geen verhaal geschreven was. En zodoende gunnen zij het ook andere kinderen en gezinnen die hiermee te maken krijgen, om een passend verhaal te kunnen voorlezen. Ze maken er geen winst mee, maar willen wel graag meer gezinnen bereiken die steun zouden kunnen hebben aan  ‘Mijn broertje is een superheld’. Voor 14,50 euro inclusief verzendkosten kun je het boekje bestellen.

Ik wil meer info over het boek

Blijvende band

Met kleurrijke heldere tekeningen en ondersteunende tekst wordt aan kinderen verteld dat de geboorte van de tweeling gelukkig was en tegelijkertijd stil: welkom heten en afscheid nemen. Dit verhaal benadrukt op mooie wijze de tweelingband die er altijd zal zijn. Het gaat niet over loslaten maar anders leren vasthouden.  Het gaat over een band voor altijd: continuing bonds.

Een superheld met een cape: je ziet hem niet, maar hij gaat altijd met je mee.

Sterrensymboliek

Sterrensymboliek, en een broertje als een superheld. Dit verhaal benadert vanuit symbolen en gevoel waar een overleden broertje of zusje kan zijn. Tegelijkertijd laten de tekeningen en tekst ruimte voor kinderen, en volwassenen, om met eigen verbeelding en ervaring op verhaal te komen. En dat laat gouden tranen glinsteren. Superbelangrijk!

Nog meer lezen

Geschat wordt dat jaarlijks 2000 kinderen een broertje of zusje verliezen. Het kan fijn zijn om een passend boek te hebben of om als erkennend cadeau te geven. Niet alleen voor de kinderen maar juist ook voor volwassenen om in te tunen op de taal van kinderen. Via onderstaande knop kun je een uitgebreide boekenlijst downloaden. Heb je nog een aanvulling voor deze lijst? Laat me het zeker even weten.

Download hier de boekenlijst