Een tijdje geleden maakte ik in de bibliotheek kennis met het boek ‘Haas ik mis je’. De mevrouw die daar werkt en die regelmatig de bezoekjes met de klas begeleidt, weet dat ik  me richt op rouw en verlies in het onderwijs. Ze houdt me op fijne wijze op de hoogte van nieuwe aanwinsten. En dit boek sprak me meteen aan: de tekeningen zijn fris, duidelijk en vol kleur. Bovendien kan dit boek een hele fijne starter zijn voor een creatieve uiting. In deze blog deel ik kort het verhaal, licht ik enkele elementen uit en geef ik tips voor in de klas.

Vriendschap

Het verhaal begint met een fijne basis over vriendschap. Kik de schildpad en Pip de haas zijn heel verschillend en toch passen ze goed bij elkaar. Ze willen voor altijd bij elkaar blijven. Dit eerste stuk van het verhaal kan voor veel kinderen een mooi haakje zijn om iets te delen over vriendschap.

‘Ik ben zo blij dat jij mijn vriend bent, dat is een feit.

Jij en ik voor eeuwig. We blijven vrienden voor altijd. ‘

Onverwachts

Maar dan is alles opeens anders. Pip is er niet meer. Er is alleen een leegte. Deze leegte is op mooie wijze vormgegeven in de beelden die het verhaal zo krachtig en warm ondersteunen: een zwart haasvormig silhouet van Pip. En terwijl Kik op zoek gaat naar zijn vriendin zie je dat de leegte met hem meegaat. Het kan mooi zijn om met de kinderen tijdens het voorlezen even stil te staan bij die leegte. Eventueel vul je aan met concrete taal wanneer kinderen hier behoefte aan hebben: ‘Volgens mij is Pip doodgegaan.’ En verder in het verhaal wordt dit steeds duidelijker. Tegelijkertijd laat de tekst het open om ook over andere vormen van iemand missen te spreken.

Emoties 

Kik wordt heel boos en die is wederom treffend weergegeven. Er zullen kinderen zijn die zich herkennen in de emoties die Kik laat zien. De woorden die Kik uitspreekt vanuit boosheid zijn groot afgedrukt.  Ook het aspect van onderhandelen zal bekend voorkomen bij kinderen en volwassenen in de omgeving van kinderen. ‘Als ik lief ben en nooit meer iets stouts zeg, breng je Pip dan bij me terug?’

Eenzaamheid

De leegte blijft en Kik voelt wanhoop en eenzaamheid. Verdriet volgt en de bijbehorende illustraties laten mooi zien hoe Kik zich voelt. Op de illustratie zie je dat Fien de beer naast Kik staat. De beer benadrukt geduld en de ander, in dit geval Kik, echt zien. Er is geen oplossing voor verdriet, wel is het fijn als er iemand bij je is. Daarbij moet ik denken aan de uitspraak: “Je moet het zelf doen, maar niet alleen.’

‘Je moet het zelf doen, maar niet alleen.’

Prachtige uitleg

Kik vraagt de vraag der vragen aan Fien. ‘Waarom moest Pip gaan?’ En dan integreert dit verhaal ‘leren voor en over het leven’ op mooie wijze. Vertrouwd en veilig omdat het verteld door een lieve en wijze beer. De uitleg van Fien is breed en daardoor toegankelijk en herkenbaar voor veel (misschien wel alle) kinderen in de klas.

Leegte vullen

De leegte zal niet weggaan. Mooi hoe in kindertaal benadrukt wordt dat een overleden dierbare of een situatie die je lief is, voor altijd bij je hoort. Er komt meer kleur in de afbeeldingen en Kik denkt na aan alle mooie dingen die hij gedaan heeft samen met Pip. De leegte is niet langer zwart van kleur, maar omvat steeds meer kleuren. Dit zal kinderen aanspreken en geeft tevens mooie inspiratie om met kinderen vorm te geven aan de leegte die zij mogelijk voelen. Welke kleur geven zij aan de leegte die een overleden dierbare achterlaat? Bij de tips voor in de klas geef ik een praktische handvatten voor een creatieve en symbolische werkvorm naar aanleiding van dit boek.

Denk aan alle leuke dingen.

Denk aan hoe jullie elkaar hielpen.

Praat over je herinneringen.

Laat ze hardop los!

Laat de leegte weten

dat je dankbaar bent en trots.‘

Kleurrijke herinneringen

Een kleurrijk boek vol aandacht voor het werkwoord herinneren. Hoe mooi om kinderen door middel van een verhaal dit werkwoord actief mee te geven. Geschikt voor een hele klas in de onderbouw en middenbouw van de basisschool. En ook een geweldig prentenboek om leerkrachten in opleiding te laten nadenken over wat ze met kinderen praktisch kunnen doen wanneer dit onderwerp in de klas naar voren komt. Bovendien geeft dit boek de hele klas de gelegenheid om aan te haken met eigen ervaringen én om te leren over deze onderwerpen. En mooiste van alles: Het verhaal eindigt met een mooie benadrukking van een voortdurende band tussen haas en schildpad. Is dat niet een prachtige Gouden levensles om alle kinderen mee te geven?!

‘En zo zijn de schildpad en de haas weer met z’n twee.‘

Tips voor in de klas

• Toverpapier. Of misschien noem het liever regenboogpapier, magisch papier of kraspapier. Kies het woord dat bij jou en jouw boodschap past. Je kunt het in veel winkels kopen. En door na het verhaal kinderen de gelegenheid te geven om een vorm te geven aan hun leegte, kun je een aanhaakmoment voor kinderen creëren. Denk bijvoorbeeld aan de vorm van een haas of een beer. Gebruik de volgende praktische handvatten om dit in jouw klas vorm te geven.
• Welke vorm wil je jouw leegte geven? Teken de contouren van een mens, dier, symbool of vorm op het zwarte papier. Knip deze uit. Je kunt eventueel een afbeelding van het internet halen en deze omtrekken. Ook kun je werken met de contouren van een echte foto. Werk als het kan wat groter zodat het zwarte papier genoeg ruimte biedt voor het schrijven van woorden en herinneren. Of voor het tekenen van symbolen.
• Gebruik de volgende vragen eventueel als leidraad om de leegte met kleurrijke herinneringen te vullen. Kinderen kunnen dan een herinnering opschrijven/tekenen. Wanneer een kind nog jonger is dan kan de begeleidende volwassene een herinnering opschrijven.
  • Welke leuke dingen hebben jullie samen gedaan?
  • Waar speelden jullie graag?
  • Hoe hebben jullie elkaar weleens geholpen?
  • Hoe merkte je nog meer dat ….jou lief vond?
  • Welke grappige herinneringen wil je graag onthouden?
  • Is er een voorwerp/symbool dat goed bij….past ?

• Herinneringen verzamelen. Wanneer een kind zelf geen herinneringen heeft aan een overleden dierbare, dan kan de leegte worden gevuld door mensen om hen heen die wel herinneringen hebben aan deze persoon. Op deze manier kan de metafoor van de leegte ook worden ingezet.
• Contour. Kinderen die niet de behoefte hebben om zelf een leegte vorm te geven, kunnen een contour uit het boek gebruiken (zie voorbeeld). Ze kunnen dan de herinneringen van schildpad opschrijven en vormgeven. En ook voor andere kinderen kan dit een veilige vorm zijn om eigen herinneringen op te schrijven.
• Traan. Ook kan het een mooi idee zijn om een traanvorm te vullen met herinneringen en symbolen.
• Versieringen. Ook is het een mogelijkheid om bij iedere herinnering die gedeeld wordt een aantal mooie versieringen te maken op het zwarte papier.
• Beleven en delen. Laat alle silhouetten met ingevulde herinneringen, tekeningen en symbolen aan een mooie slinger in de klas hangen. Kinderen die iets willen delen, kunnen dit doen als ze dit willen.  
• Waarborgen. Heeft een kind een Rouwpaspoort, geef het werk dan een plek in het Rouwpaspoort en schrijf de datum erbij.
• Erkennende cadeautip. Wanneer je een kind dit boek geeft, kan het mooi zijn om er toverpapier bij te geven. Schrijf dan op het kaartje dat kinderen hun eigen herinneringen in kleur mogen opschrijven, tekenen of anders vormgeven. Dit kan nu of later.