Herdenken met kinderen op 4 mei

Vind jij het belangrijk om dit mee te geven aan kinderen? Wil jij je kinderen vertellen wat we herdenken en waarom? Allereerst zoom ik in op het begrip herdenken. Daarna geef ik tips voor herdenken met kinderen.

Herdenken

Herdenken is op een plechtige en bewuste manier denken aan een overleden dierbare of gebeurtenis uit het verleden: een gebeurtenis of dierbare in herinnering nemen. Dit herdenken gebeurt natuurlijk het hele jaar door op kleinere schaal in familie-, school- of werkring. Maar ook op landelijke schaal met collectieve belevenis: op 4 mei. En dan worden gebeurtenissen van langer geleden herdacht: de Tweede Wereldoorlog, maar ook zeker gebeurtenissen die zich korter geleden afspeelden en die nog steeds aan de gang zijn. Denk aan de mensen die niet in veiligheid zijn en moeten vluchten. Ook vandaag.

Tijdlijn

En laten we kinderen niet onderschatten, zij krijgen ook het nieuws mee, kijken het Jeugdjournaal en beseffen zich steeds beter dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is. Daarom is het waardevol dat kinderen meegenomen worden in de tijdlijn van de maatschappij waar ze in leven. En dat gaat dan over gebeurtenissen van langer, korter geleden en over gebeurtenissen in het nu. Herdenken kunnen we kinderen leren en meegeven. Leg ze in hun eigen taal en passend bij hun leeftijd uit waarom we vandaag herdenken. En geef ze eventueel iets te doen in aanloop naar de herdenking. Dat geeft kinderen eigenaarschap en het gevoel een onderdeel te mogen zijn van iets met zoveel lading.

Tips

• Besef je dat kinderen elk jaar meer zullen snappen van dit landelijke ritueel. Door ze jaarlijks stap voor stap mee te nemen, groeit het besef dat dit iets belangrijks is. Rituelen verbinden!
• Oorlog kan een abstract begrip zijn. Soms roept het angsten op bij kinderen. Je kunt dan vertellen dat we juist herdenken omdat we ook willen benadrukken dat we nu leven in vrijheid. En dat we er met z’n allen aan werken en om in vrijheid te kunnen blijven leven.
• Gebruik een prentenboek om het naar de wereld van de kinderen te halen. Bijvoorbeeld ‘de kleine soldaat’ of ‘op de vlucht’.
• Leg uit: met alle mensen in Nederland 2 minuten stil zijn is respect hebben voor alle oorlogsslachtoffers, vroeger en nu.
• Pluk samen met de kinderen mooie bloemetjes die ze neer kunnen zetten thuis. En leg hierbij de link met de bloemenkransen die bij de verschillende monumenten in heel het land neergelegd worden. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: ‘Wist je dat er kransen worden neergelegd omdat deze staan voor oneindigheid. Want je ziet de vorm van een cirkel in een krans. De kransen benadrukken dat we altijd aan deze mensen en aan de gebeurtenissen van toen zullen denken.’
• Verplicht jonge kinderen niet om stil te zijn, maar laat ze bijvoorbeeld spelen of tekenen terwijl de televisie aan staat. Wel kun je aangeven dat papa en mama 2 minuten niet zullen praten. Ze krijgen meer mee dan je denkt. Uiteraard kun je van oudere kinderen meer vragen.
• Tieners kunnen weerstand hebben, laat het er zijn. Je legt nu de basis en geeft ze mee dat jij het als ouder belangrijk vindt.

Wist je dat er kransen worden neergelegd omdat deze staan voor oneindigheid. Want je ziet de vorm van een cirkel in een krans. De kransen benadrukken dat we altijd aan deze mensen en aan de gebeurtenissen van toen zullen denken.

Website

De website www.denkboek.nl leert kinderen, en volwassenen trouwens, over herdenken en vertelt verhalen van mensen die leefden in de oorlog. Je kunt zelf een herdenking samenstellen en passende rituelen kiezen. Wist je bijvoorbeeld dat er in Nederland meer dan 4000 oorlogsmonumenten zijn? Zoveel te ontdekken op deze website. Ook een verrijking voor in de klas.

Twee boekentips

De kleine soldaat legt in weinig taal en heldere afbeeldingen uit over het thema oorlog. Een boek met hoop voor de toekomst en de ervaringen die voor altijd bij je horen.

‘Op de vlucht’ is een boek dat met hele krachtige zinnen begint.

Stel je voor toch
er is oorlog

En zo wordt je meegenomen in het gevoel en de angst die veel mensen op deze wereld moeten voelen. Heel waardevol om met kinderen te bespreken.

Een verhaal over afscheid nemen van een thuisland.
Over de angst die daarbij komt kijken.
Een verhaal over wennen in een nieuw land. Je welkom voelen en soms niet.

Weer in de klas, tips om te herdenken

4 en 5 mei vallen eigenlijk overal in de meivakantie. En bij terugkomst op school, als de vakantie wordt besproken, kun je natuurlijk alsnog stilstaan bij deze belangrijke dagen. Je geeft kinderen de belangrijke boodschap mee dat herdenken erbij hoort. Maak kinderen bewust van het feit dat deze dagen er ook toe doen en zoek naar een manier om. al is het maar kort, aandacht te besteden aan 4 en 5 mei.

• In veel klassen wordt na de vakantie gestart met de werkvorm ‘ Ga staan als’. Voeg bijvoorbeeld de volgende zinnen toe aan de ‘na-de-meivakantie-editie’: ga staan als je twee minuten stil bent geweest. Ga staan als iemand van je familie twee minuten stil was. Ga staan als je bloemenkransen hebt gezien op televisie. En zo kun je nog meer zinnen toevoegen.
• Maak samen met de kinderen een woordveld rondom ‘herdenken’. Kinderen kunnen hier hun eigen ervaringen in kwijt. Hoe herdenken zij thuis?
• Bekijk klassikaal (midden- en bovenbouw) de website www.denkboek.nl, kies een verhaal uit en maak gezamenlijk een herdenking en bekijk deze online.
• Lees een boek voor (zie tips hierboven) en maak hier een dieper moment van door na het boek een minuut stil te zijn. Dit kan een mooie toevoeging zijn aan leren herdenken.
• Zet het gedicht van DR. F.M. Wibaut centraal en laat kinderen hierop reageren. Ook kunnen er tekeningen bij gemaakt worden.

‘Er is maar een land: de aarde

Er is maar een volk: de mensheid

Er is maar een geloof: de liefde’

DR. F.M. Wibaut