Ieder jaar heb ik meerdere keren een begrafenis op het schoolplein van een vlieg, tor of vogeltje. Bovendien komt in menig kringgesprek het gemis van huisdieren ter sprake. Daarbij vormt de dierenwereld een onuitputtelijke bron van informatie. Kinderen willen nog meer weten, onderzoeken en onthouden over de dieren die zij zo interessant vinden. Er is altijd meer te ontdekken. Deze dierenwereld legt in dit boek een mooie verbinding met meer leren over de dood en hoe dit tegelijkertijd juist een onderdeel is van het leven. Ik juich een boek wat volledig gewijd is aan dode dieren dan ook zeer toe. Dit lijkt me een welkome aanvulling voor de schoolbibliotheek. In deze blog zal ik een beschrijving geven van dit boek en een aantal onderwerpen en weetjes uitlichten.

‘Uiteindelijk zijn we allemaal onderdeel van de kringloop van het leven. En de dood.‘

Indeling

Een verscheidenheid aan deelonderwerpen vormt een mooie kapstok om de dood bij dieren te bespreken. En wanneer je langs de verschillende onderwerpen gaat, ontdek je heel veel verschillende dieren: van sommige had ik nog nooit gehoord. Het boek start met het plaatsen van dierendood door te benoemen dat de dood in de dierenwereld heel normaal en natuurlijk is. Immers, elk dier is voedsel voor een ander. Uitleg over het ecosysteem benadrukt dit.

Deelonderwerpen

Roof- en prooidieren, kannibalisme, verdediging, transformatie, oplichters, opoffering, emoties, uitsterving, onnatuurlijke dood, na de dood en de dodelijkste dieren voor mensen: dit zijn een aantal deelonderwerpen die aan bod komen. En per hoofdstuk is er zoveel nieuws te ontdekken in woord en beeld. De illustraties zijn realistisch en eerlijk en laten bijvoorbeeld zien hoe aaseters te werk gaan.

Leven na de dood

Leven na de dood wordt behandeld in het hoofdstuk over transformatie. Daar leren we dat er twee soort transformaties zijn: een onvolledige en volledige. Van een onvolledige transformatie is sprake als er iets bij komt of iets afgaat van het lichaam. Denk bijvoorbeeld aan kikkervisjes die longen krijgen in plaats van kieuwen omdat ze op het land moeten kunnen overleven. Bij de vlinder, in het boek de meesterillusionist genoemd, is er sprake van een volledige transformatie. Elk jaar weer een welkom onderwerp in mijn kleuterklas. Want hoe zit dit nu precies? De illustratie die hoort bij dit onderwerp is mooi ook in de onderbouw te laten zien.

Emoties

Dit onderdeel van het boek is interessant voor alle kinderen maar kan ook zeker een verbindend element zijn voor kinderen die zelf persoonlijk verlies meemaken. Niet voor niets vertrekken veel boeken over afscheid, rouw en verlies vanuit de dierenwereld. Vaak gaat het dan om een fantasieverhaal waarin dieren verlies meemaken. Er zijn dan herkenbare elementen toegevoegd, waardoor vanuit een veilige verbinding een connectie kan worden gemaakt met de eigen ervaringen. In dit hoofdstuk wordt rouw benoemd en leren we dat dieren in de echte dierenwereld een aantal emoties laten zien in hun gedrag. Zo leren we dat olifanten waken bij hun overleden familielid en walvissen zorgzaam zijn voor hun jongen over de grenzen van leven en dood heen. Zo vormen deze voorbeelden van dierenverdriet een bijzonder stukje educatie om rouw  bespreekbaar te maken.

‘Wilde olifanten staan vaak stil bij hun overleden familielid, komen regelmatig nog terug naar het dode dier en lijken erover te waken.‘

Eerlijk

Ook de invloed van de mens op het leven en welzijn van dieren komt aan bod. Denk aan de plastic soep, de vleesindustrie en de intensieve visserij. Onderwerpen die ook zeker te maken hebben met het leven en de dood van dieren. Met oudere kinderen kun je hier al interessante gesprekken over voeren. Ook kan ik me voorstellen dat je dit boek erbij pakt, wanneer het bijvoorbeeld in het Jeugdjournaal gaat over één van deze items.

Na de dood

Hier wordt beschreven dat mensen houden van kijken naar dieren. Ook als ze dood zijn. Er zijn verschillende manieren om dieren te conserveren. Ook wordt het opzetten van dieren, taxidermie, uiteengezet. Zo leren we dat mensen die al sinds de achttiende eeuw doen.  Ook mensen die heel erg van hun huisdieren houden, kunnen hun geliefde dier laten opzetten. Zo staat het voorbeeld van buldog Bommel van de familie Meiland hierbij afgebeeld. Sommige kinderen zullen dit misschien herkennen uit de televisieserie.

Leren over de dood

Stern Nijland is het gelukt om in dit boek eerlijke informatie over de dood bij dieren en ontelbaar veel weetjes te combineren tot een interessant naslagwerk: voor kinderen én volwassenen. Praten en leren over de dood bij dieren vanuit allerlei invalshoeken draagt bij aan het meer integreren van dit onderwerp in het alledaagse schoolleven.

Tips voor in de klas

• Verdieping. Ik kan me voorstellen dat je dit boek er regelmatig bij pakt (handig dus als het in jouw boekenkast staat) om een onderwerp wat aan bod komt, te verdiepen of meer duidelijk te maken.
• Weetjes-ontdekkingen. De fascinatie voor de dierenwereld kan voor een kind een ware ontdekkingstocht zijn. De invalshoeken van dit boeken kunnen een mooie kapstok zijn voor nieuwe weetjes-ontdekkingen. Laat kinderen de tien meest interessante weetjes op een weetjesblad schrijven.
• Starter. Wil je rouw en verdriet bespreekbaar maken? Gebruik dan bijvoorbeeld ‘olifanten emoties’ of ‘walvissenverdriet’ als starter voor een gesprek over rouw.