Het einde van Iemand, Floor Bal & Grootzus

De titel omschrijft perfect waar het verhaal over gaat: het einde van Iemand. Een mooi detail: Iemand wordt geschreven met een hoofdletter. Want Iemand was niet zomaar iemand. Het gaat over die persoon die jij kent en van wie je afscheid moet nemen of hebt genomen. En zoals iedereen een begin heeft, heeft iedereen ook een eind. Daar zoomt dit verhaal op eerlijke en beeldende wijze op in. Stap voor stap. In deze blog geef ik een korte beschrijving en tips voor in de klas.

Het verhaal

Hoe kan het dat iemand dood gaat? Wat gebeurt er met het lichaam? En slaap je als je dood bent? In duidelijke en eerlijke zinnen gaat het verhaal hierop in. De onderwerpen van vragen die kinderen vaak stellen, worden besproken in korte zinnen. Zo belangrijk dat dit boek deze aspecten van dood niet ontwijkt. En wanneer je als volwassene dit boek leest, ben je gelijk aan het intunen op de taal van kinderen. Want eerlijk zijn is belangrijk, al willen we kinderen vaak zo graag beschermen.

‘Dat is dood zijn: het nooit meer doen.‘

Grapjes, plannen en wensen

Een heel mooi haakje is dat er in het verhaal wordt aangestipt is dat alles wat iemand speciaal maakte nu weg is. Maar waar gaat dat dan heen? Dit een fijne starter voor een filosofisch gesprek met de kinderen. Want nadenken over grapjes, plannen en wensen van iemand die gemist wordt, kan mooie input geven voor het anders leren vasthouden wanneer iemand dood is. Ik zet meer suggesties bij de tips voor in de klas.

‘Alles wat Iemand speciaal maakte, is nu weg.‘

Zingeving

In je klas komen verschillende vormen van zingeving binnen. Kinderen geven vanuit hun achtergrond een eigen betekenis aan ‘na de dood’. Dit deel van het verhaal wordt kracht bijgezet door het woord ‘misschien’. Door de keuze voor deze woorden ervaren en leren kinderen dat er niet één antwoord is. Overtuigingen en gedachten hierover kunnen verschillen.

‘Misschien is het een ander leven, een nieuwe cirkel van geboorte en dood.‘

Afscheid nemen

Afscheid nemen van Iemand. Ook hier is het verhaal open en eerlijk. Er wordt weergegeven wat de mogelijkheden zijn: herkenbaarheid voor kinderen. En tevens wordt benadrukt dat een afscheid bij Iemand past. Hierbij moet ik ook denken aan uitvaartverzorgers en ritueelbegeleiders: het afscheid dat zij op maat maken wordt mooi beschreven en kan helpen bij het voorbereiden, informeren en betrekken van kinderen bij een afscheid.

Beeldverhaal

De tekst en illustraties combineren zo mooi. Ik houd van de kleuren en de wereld waar je als het ware instapt. De ruimte voor de lezer om eigen ervaringen, vragen en symboliek aan het verhaal te koppelen. Het verhaal sluit af met dromerige zeepbellen die benadrukken dat Iemand nooit wordt vergeten.

‘Want iedereen heeft een begin, een start van het leven. En iedereen heeft een eind. En dit was het einde van iemand.‘

Voor de hele school!

Een prentenboek voor de hele school! Ik vind dat het in geen enkele schoolbibliotheek mag ontbreken. Juist omdat het over Iemand gaat, en dus over iedereen, is dit een boek dat altijd waardevol is. Niet alleen in acute situaties maar juist ook in het alledaagse leven van de school hoort dit boek thuis. Dus neem het mee naar de klas, zet het centraal, lees het voor, laat het kinderen zelf lezen en gebruik de haakjes voor Gouden levenslessen die het boek geeft.

Tips voor in de klas

Wat is er na de dood? Het verhaal kan kinderen uitnodigen om beeldend weer te geven wat er na de dood is. ‘Iedereen verzint zelf wat er na het einde komt.’ Deze zin kun je groot op het bord neerzetten en de kinderen tijdschriften en knutselmateriaal geven om dit op een groot papier of eigen canvas te verbeelden.

Herinnerings-elfje. Laat de kinderen die dat willen een elfje schrijven met als eerste woord ‘Iemand’. Volg eventueel de volgende stappen.

• Neem diegene die je mist in gedachten. Neem hiervoor een woord (je kunt hier Iemand schrijven of de naam van diegene die je mist). Dit is het eerste woord van je herinneringselfje.
• Welke eigenschap past diegene die je mist? Of iets wat diegene goed kon. Neem hiervoor twee woorden.
• Waar is diegene die je mist? Of waar gingen jullie samen graag naar toe? De mooiste herinnering? Neem hiervoor drie woorden.
• Vertel in vier woorden iets aan diegene die je mist. Neem hiervoor vier woorden.
• Welk gevoel heb je? Met welk woord wil je dit gedicht afsluiten? Neem hiervoor een woord. Dit is het laatste woord van je herinneringselfje.

Grapjes. Welke grapjes maakte Iemand? Dit kan een mooi aanhaakmoment te zijn om grappige herinneren te brainstormen. Kinderen die zelf geen herinneringen hebben aan een overleden dierbare kunnen herinneringen aan familieleden en vrienden vragen. Deze grappige herinneringen kunnen tevens een plek krijgen in het Rouwpaspoort.

Bellen blazen. Zet het boek zo neer dat de afbeelding goed te zien is. Kinderen kunnen één voor eén een bel blazen met een wens, herinnering of Iemand in gedachten aan wie ze willen denken. Kinderen mogen erbij vertellen, dit hoeft niet. Door het één voor één te doen, kun je er een waardevol samen-moment van maken: een ritueel in de klas.