Blog

Toen de walvissen kwamen, Phebe Rasch & Margaret van der Berg

Wat een bijzonder, poëtisch boek is dit. Niet voor niks staat achterop het boek: voor iedereen vanaf zes jaar. Helemaal waar denk ik omdat het voor kinderen en volwassenen een gelaagd boek is: met diepere boodschappen en mogelijkheden om symboliek te vinden. Een verhaal over een mama die doodgaat, de wind die fluistert, bijzondere baleinwalvissen, babykonijntjes, muizentrappetjes, flessenpost en het zingen van een prachtig lied. En tijdens het schrijven van deze boekenblog bedenk ik me dat ik heel veel over dit verhaal wil vertellen. Zo mooi vind ik het!

Het verhaal

Het verhaal gaat over een meisje van wie de moeder erg ziek is. Verteld vanuit de ik-persoon kom je dichtbij de emoties en  belevenissen van het meisje. Ze gaat logeren bij haar opa op Kraaieneiland. Maar dit keer is het anders, want het vertrek is onverwacht en haar moeder gaat niet mee.

‘Mama, is heel ziek’, zei ik, zodra ik naar hem toe kon.

‘Ja, ik weet het meisje.’

Lichaamstaal

Het verhaal laat heel mooi zien hoe gevoelig kinderen zijn voor lichaamstaal en de sfeer van de omgeving. Kleine dingen vallen op. Hoe papa zwaait, maar dit keer door zijn arm stil te houden in plaats van heen-en-weer zwaaien. De tranen in de ogen van opa. De zachte trui van opa waarin ze haar gezicht begraaft. De zachte stem, stille bewegingen en ingetogen lach van mama.

Flessenpost

Wanneer het meisje met haar vriendje Kai is, besluiten ze om flessenpost te maken. En zij zal een brief voor haar moeder maken: ze tekent haar moeder in haar favoriete blauwe bloemetjesjurk. De wind weet de weg naar huis.

De wind fluistert je de geheimen van de zomer in je oor, of hij vertelt je de was binnen te halen. Soms vergeet opa te luisteren, had mama een keer gezegd, En daarom heeft hij boven op zijn hoofd geen haar. De wind heeft het meegenomen.

De walvissen

Gedurende het verhaal komt de realiteit steeds meer binnen. En ook zijn daar belevenissen met haar vriendje Kai. Want op een ochtend zijn er walvissen aangespoeld op het strand. Het moet weer vloed worden om de walvissen om ze terug in de zee te krijgen. Het meisje wil niet weg bij de walvissen. Bij de walvissen voelt het alsof haar mama dichtbij is.

De walvissen lijken voor mij te komen

Bij de walvissen voelde ik met niet verdrietig om mama. Het was net of ze dichtbij was.

Een donkere tekening

Aan alles in het verhaal merk je dat opa en het meisje weten dat mama overleden is. De donkere tekening maakt dit duidelijk: eerder waren de afbeeldingen kleurrijk en licht. De reis die het meisje die nacht met de walvissen maakt, verbindt haar met de sterke en grote dieren van de oceaan en haar moeder. Wil ze haar achterna? En dan bedenkt ze wat ze allemaal nog wil doen.

Afscheid en verder leven

Wanneer het meisje weer samen met haar vader is, helpt ze mee bij de voorbereidingen van de begrafenis: mooie kaarten schrijven, kleren uitzoeken. Ik vind het heel belangrijk dat het verhaal zo benadrukt dat kinderen het verdienen om een aandeel te hebben bij een afscheid. Wanneer ze met de boot weer terug naar huis gaan, denkt het meisje aan haar flessenpost en vraagt zich af of je alles kunt zien als je dood bent.

Tips voor in de klas

De uitgebreide symboliek in dit boek geeft je veel mogelijkheden om verdere verdieping te geven aan het verhaal.

  • Muizentrappetjes: samen met de klas een reuzentrap vouwen. Waar zou je deze trap voor willen gebruiken?
  • Flessenpost: een herinnering tekenen, net als het meisje, voor in flessenpost. Gebruik mooie pennen.
  • Symbooltaal: Welke drie zinnen uit het verhaal wil je onthouden? (rouwpaspoort tip: kinderen die een Rouwpaspoort hebben kunnen deze zinnen op de ‘Ik denk aan je’ pagina’s zetten.
  • Wind: welk gevoel geeft de wind jou?