Boeken over het verlies van een vader

Je kunt op de afbeeldingen van de boeken klikken voor mee info.

Ik mis papa, Kai Lüftner

Een mooi kleurrijk prentenboek over het missen van een papa. Een boek dat de pijn weergeeft maar ook hoopgevend is doordat er mooi wordt beschreven dat de papa voor altijd bij de kleine jongen hoort. Een boek dat een aanzet kan zijn voor gesprekken met kinderen.

Ik wil je nooit vergeten, Joanna Rowland & Thea Bakker

Een prentenboek dat gaat over het gemis van een dierbare. Er wordt niet specifiek genoemd om wie het gaat en daardoor is dit boek passend in veel verschillende situaties. Herinneringen staan centraal en geven het meisje, de hoofdpersoon, veerkracht en troost. In het boek maakt het meisje een doos voor herinneringen. Ze gaat naar plekken toe waar ze graag kwam met diegene die ze mist en ze vraagt aan andere mensen herinneringen. Ze verzamelt allerlei dingen die haar verbinden met de persoon die ze mist en vult de doos. Het boek eindigt met een prachtige tekst.

Je zult altijd bij me zijn

Waar ik ook ben

Als ik je mis

Dan denk ik aan je

En ik zal je nooit vergeten

Papa draak wordt niet meer beter, Sacha Groen

Een boek over een ongeneeslijk zieke vader. Allereerst maak je kennis met de drakenfamilie. En wanneer je het verhaal van de schrijfster kent, raakt dit nog meer. De metafoor vind ik krachtig gekozen. Vaak zijn draken superhelden voor kinderen, net als papa’s. In het boek zien we dat ook wanneer ze ongeneeslijk ziek worden, ze altijd de held van een kind blijven. Ze geven krachten door in generatie en ondersteunen de ontwikkeling van een kind ook in de latere herinnering.

Ik schreef eerder een uitgebreide blog over dit boek.

Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk; Als je vader of moeder is doodgegaan, Ineke van Essen

Wat dit boek bijzonder maakt zijn de verhalen van kinderen die een ouder verloren zijn. Het boek behandelt alle verschillende aspecten van rouw: wat is er gebeurd, wat is er veranderd, hoe voel je je, waar ga je naar toe als je dood bent, ik denk aan jou en weer naar school. Het is een boek vol afwisseling: tekeningen, tekst, informatie. Een boek om samen met een kind stukje voor stukje te lezen. En een fijn boek voor kinderen om in te bladeren en om herkenning te vinden. En voor volwassen om je te verdiepen in de wereld en beleving van kinderen. Bijvoorbeeld dit stukje van Niels, 6 jaar:

‘We gingen altijd met papa naar her vliegveld om vliegtuigen te kijken. Nu gaan we daar nooit meer heen omdat papa nou dood is. Dat vind ik zo jammer, Misschien over vijf maanden, Dan wordt het misschien allemaal weer een beetje gewoon. Dan zijn we misschien al een beetje gewend aan dat papa dood is.’

‘Nu gaan we daar nooit meer heen omdat papa dood is.’

Lene op het dak van de wolken, Marieke van Riel & Irma van Osch

Een boek voor kinderen vanaf acht jaar. Lene is haar ouders verloren door een brand en woont nu samen met haar broertje bij haar tante, oom en oma. Dit boek kan heel mooi zijn om samen te lezen om dat er wordt geschreven over het vraagstuk rondom de dood. Wat is dat nu eigenlijk? En kan het dat je op een bepaalde manier toch nog contact hebt met jouw overleden dierbaren? Het dak van de wolken is plek waar volgens Lene haar ouders zijn, en waar ze hen in haar dromen af en toe ontmoet. Ook hoort ze haar ouders soms of voelt ze iets in haar lichaam, een kriebel. Haar oma begrijpt Lene.

In het boek staat ook een mooi hoofdstuk over de juf op school die een herinneringentafel gaat maken met de kinderen. De juf vertelt over het verlies van haar oma. En nodigt ook de kinderen uit hun ervaringen te delen. Lene kan vertellen over haar ouders. Dit gedeelte van het verhaal laat goed zien hoe belangrijk die erkenning op school is.

Verder zonder jou , Daan Westerink

Een boek met ervaringsverhalen van jongeren die een dierbare zijn verloren. De verschillende verhalen laten het unieke karakter van rouw zien. En het mooie vind ik dat iedere jongere aan het einde van zijn verhaal tips geeft aan school, andere jongeren en de omgeving. Dit boek helpt je om je te verplaatsen in de belevingswereld van jongeren en het kan jongeren steunen in het idee dat zij niet alleen zijn. Amber verliest haar vader als zij vijftien jaar is. Zij geeft onder andere deze tips aan school:

• Stap voor les even naar de leerling toe
• Laat weten dat school er rekening mee houdt
• Behandel haar normaal
• Het is niet erg dat ze even niet mee kan komen
• Een mentor hoeft niet degene te zijn bij wie ze wil uithuilen, maar kan wel als doorgeefluik fungeren
• Het hele docententeam moet op de hoogte zijn
• Geef het team de mogelijkheid om kennis op te doen over rouw

Tranenpotjes en geluksarmbanden: kinderen in de rouw, Karin Kuiper

Karin Kuiper schreef na haar boek ‘Je mag me altijd bellen’ dit boek over haar kinderen die rouwen om het verlies van hun vader. De drie leeftijden van de kinderen nemen je mee in verschillende ontwikkelingsfasen en hun groeiend begrip over wat dood zijn is. Ook laten de Bobbie, Noa en Dante hun eigenheid zien in hun rouw. Het boek is een fijne afwisseling van verhalen, tekeningen, uitspraken en anekdoten. Voor volwassenen fijn om te lezen en om in de taal van de kinderen te komen. En voor kinderen mooi om verhalen van andere kinderen te lezen die iemand missen. Dat kan het gevoel geven dat ze niet alleen zijn en tevens is het een mooie aanleiding voor een gesprek.

‘Ze zeggen dat ik geen vader heb. Maar ik heb wel een vader – hij is alleen dood’ Noa, 9 jaar

Stad vol ballonnen; Een jaar van rouw, Femke van der Laan

Een verhaal van betekenis opgeschreven door Femke van der Laan. De mooie woorden die Femke kiest, geven heel goed weer hoe verdrietig het is om je man te verliezen. En hoe verdrietig het voor de kinderen is om hun vader te verliezen. Maar ook hoe mooi het is om zoveel gouden herinneringen te hebben. Elk verhaal raakt door de pakkende manier van schrijven van met eigentijdse symboliek. Rouw in een herkenbare vorm maar met respect voor de uniciteit van eenieder. Vooral de liefde en aandacht voor de gouden tranen van haar kinderen glinsteren door dit boek heen. Door het schrijven van dit boek geeft Femke haar kinderen een vader die ook na zijn door nog voor hen zorgt. Hartverwarmend!

Eens stukje uit het boek omdat het zo mooi de schrijfstijl weergeeft:

‘Hoe denk je dat papa hem gevonden zou hebben?’ Ik kijk naar de tosti op het bord. Ik zie hoe de gesmolten kaas tussen de boterhammen vandaag komt, Het strakke streeppatroon. Ik ruik het geroosterde brood. De klodder ketchup op de rand van het bord. Hij zou hem perfect hebben gevonden. Als het brood verbrand was geweest, als er te weinig kaas op had gezeten, als de ketchup ontbrak; het zou niet hebben uitgemaakt. Ook dan was het de perfecte tosti. Dode ouders vinden alles perfect.

‘Dode ouders vinden alles perfect’

Kinderen leren over veerkracht: met downloads

Is deze hele periode niet een grote levensles: een periode die ons leert over veerkracht. Dit woord gaat de afgelopen periode elke keer door mijn hoofd. We zaten en zitten met z’n allen in een vreemde en onwerkelijke situatie en worden uitgedaagd hier vorm aan te geven: we ontwikkelen veerkracht. Hoe veren we mee met deze situatie en wat leren we onze kinderen? Thuis en in de klas.

Welke interne krachtbronnen kunnen zij ontwikkelen en vormen zodat ze deze situatie met verschillende uitdagingen aan kunnen. Eerst thuis naar school, vervolgens in halve groepen en sinds vorige week weer met de meeste kinderen in een complete klas. In deze blog neem ik je mee in het onderwerp veerkracht en geef ik tips om met kinderen aan de slag te gaan rondom dit thema. Hiervoor maakte ik een aantal downloads.

Wat is veerkracht nu eigenlijk?

De oorsprong van de betekenis van veerkracht ligt in de fysica: het is de mechanische kracht waarmee een vaste vorm zijn oorspronkelijke vorm probeert terug te krijgen. Symbolisch gezien betekent veerkracht het vermogen om mee te buigen en niet te breken: bouncing back. Ook groei komt voor wanneer we te maken krijgen met ingrijpende gebeurtenissen: bouncing forward. Een ander woord hiervoor is posttraumatische groei.

De oorsprong van het begrip veerkracht ligt in de fysica

Veerkracht is uniek per persoon en eenieder zal eigen strategieën inzetten om de ingrijpende gebeurtenis te integreren in zijn leven. Veerkracht is een samenspel tussen de vaardigheden en talenten die een kind inzet, in de omgeving waarin het kind zich bevindt. Ook interactie is hierbij belangrijk en aangezien kinderen zich een groot gedeelte van de tijd

Leg kinderen uit wat veerkracht is

In de context van de huidige situatie kun je kinderen goed uitleggen wat veerkracht is. Bijvoorbeeld:

‘Denk aan jezelf als een springveer, zoals in een pen bijv. Wanneer je iets ingrijpends meemaakt, verandert de veer van vorm. Want alles is anders nu. Maar de veerkracht zorgt ervoor dat een veer terugbuigt naar de oorspronkelijke vorm. Ook jij hebt veerkracht om terug te buigen zonder te breken. Om met deze situatie om te gaan. Je kunt meer aan dan je denkt. En soms word je zelfs meer flexibel dan daarvoor omdat je veel hebt geleerd van de situatie en de moeilijkheden die op je pad kwamen. Dit betekent natuurlijk niet dat je het niet vervelend mag vinden wat er allemaal gebeurt. Pijn en verdriet horen erbij.

Eventueel is dit filmpje van Schooltv een mooie ondersteuning. https://schooltv.nl/video/veerkracht-hoe-worden-veren-gemaakt/

Inventariseer met kinderen welke uitdagingen ze ervaren

Wanneer kinderen het gevoel van controle hebben over hun uitdagingen die deze periode met zich meebrengt, bevordert dit hun veerkracht. Je kunt met elkaar praten over de uitdagingen die elke periode met zich meebracht.

• Welke uitdagingen waren er voor jou toen je ineens thuis was en niet meer naar school ging. Maak eventueel een uitdagingen lijst.
• Welke uitdagingen waren er voor jou in de periode dat je met een halve klas naar school ging?
• Welke uitdagingen zijn er nu?

Welke gedachten kunnen je helpen op moeilijke momenten?

Het kan een fijne ondersteuning zijn om samen na te denken over gedachten die kunnen helpen op moeilijke momenten. Bijvoorbeeld: ‘Ik mag verdrietig zijn’ of ‘Het gaat voorbij’. Mooie kaarten om hierbij te gebruiken zijn de ‘Helpende gedachten kaartjes’.

Laat kinderen hun eigen talenten en krachten benoemen

Wat kan jij helpen om de uitdagingen waar je voor staat aan te gaan? Waar ben je goed in, wat heb je al geleerd?

Benoem dat er ook dingen misschien niet gelijk goed gaan

Leg kinderen uit dat in de veranderde situatie niet alles in een keer goed zal gaan. Dit is leren: het betekent dat je brein aan het groeien is. Dit besef is een onderdeel van veerkrachtige mensen.

Wanneer je iets moeilijk vindt, is je brein aan het groeien. Dat heet leren.

Eventueel kun je met kinderen opschrijven wat ze nog willen leren. Om over een tijdje weer te bekijken, maar vooral om kinderen te ondersteunen in het feit dat elke situatie of gebeurtenis zijn uitdagingen kent.

Altijd en overal

Een boek voor kinderen die een zusje of broertje moeten missen. De kleurige tekeningen nemen je mee op een zoektocht. Een zoektocht naar diegene die je mist. Om vervolgens te ontdekken dat diegene er altijd al was en zal zijn.

Op zoek

Basje gaat op zoek naar zijn zusje. Eerst zat ze nog in mama’s buik en hij verheugde zich al om samen met haar te spelen. Maar waar is ze nu? Een dromerig verhaal waar een kind maar ook zeker de volwassene, zijn eigen verhaal in kwijt kan. Het verhaal leest als een sprookje en de woorden laten ruimte aan de mooie illustraties. Erkenning voor het verlies en woorden als ‘dood’ worden niet uit de weg gegaan.

Zijn zusje was er altijd al

Sterre neemt Bas mee op een avontuur. Ze komen onderweg van alles tegen. Schuilen voor de regen? Daar doet Sterre niet aan, want zelfs in de regen ziet ze een prachtige paradijsvogel. Alles wat ze samen tegenkomen, kan symbool staan voor elementen in het leven van kinderen die ze steunen en troosten.

‘De nacht is eigenlijk helemaal niet zo angstwekkend eenzaam en donker.’

Wie goed luistert, ziet veel

Mooie woorden die je kunt ervaren als een symbool. Voor eenieder schuilt er een eigen belevingswereld achter. En ik denk dat je verrast kunt worden door wat een kind ervaart naar aanleiding van dit verhaal.

Toekomst

Na zijn avontuur met Sterre zegt Basje tegen mama: ‘Maartje was hier al die tijd. Je ziet haar niet, maar ze is er wel.’ Een gevoel vol hoop en troost voor de toekomst. Zijn zusje hoort voor altijd bij hem. Een gevoel dat ik alle kinderen die een broertje of zusje moeten missen gun. Een glinsterende gouden traan.

Els Leclerq

Els werkt als grafisch ontwerpster en maak voor sterrenouders tekeningen op maat. Zo ontstond het idee voor dit prachtige prentenboek.

Voor meer info en bestellen

Papa draak wordt niet meer beter

De felle kleuren en de liefdevolle tekening op de voorkant nodigen direct uit om het boek open te slaan. Je wil het verhaal lezen. Ook al weet je dat dit een boek over afscheid en verlies is. Sacha heeft op een hele fijne manier woord en beeld gecombineerd. Het verhaal van de drakenfamilie neemt je mee: samen met humor, aandacht voor de realiteit en een blik op de toekomst.

Sacha Groen – Weduwe in opleiding

Sacha en haar gezin kregen in 2017 een levensveranderende diagnose te horen. Haar man heeft de ziekte ALS en papa ‘draak’ wordt niet meer beter. Sacha ging op zoek naar boeken voor haar kinderen, maar miste in het grote aanbod een boek over een ongeneeslijk zieke ouder. Zodoende ging zij zelf aan de slag.

Draken en papa’s: superhelden

Allereerst maak je kennis met de drakenfamilie. En wanneer je het verhaal van de schrijfster kent, raakt dit nog meer. De metafoor vind ik krachtig gekozen. Vaak zijn draken superhelden voor kinderen, net als papa’s. In het boek zien we dat ook wanneer ze ongeneeslijk ziek worden, ze altijd de held van een kind blijven. Ze geven krachten door in generatie en ondersteunen de ontwikkeling van een kind ook in de latere herinnering.

Emoties en veerkracht

Belangrijk is dat er aandacht wordt besteed aan de emoties die kinderen (en volwassenen) kunnen hebben wanneer zij afscheid moeten nemen. Die wirwar aan gevoelens mag er zijn, en ik vind het altijd fijn wanneer dit naar voren komt in een verhaal. Verder zien we de veerkracht van het drakenteam, ook als ze met z’n drieën zijn: met papa draak in hun herinnering. Hij hoort er voor altijd bij.

Een boek voor glinsterende gouden tranen

Dit boek kan ouders en leerkrachten ondersteunen om kinderen erkenning te geven voor wat er gebeurt in hun leven. Dit boek kan werken als een veilige verbinding om een moeilijk onderwerp bespreekbaar te maken. Het drakenteam neemt je mee en zendt veerkracht door de bladzijden en tekeningen heen naar elk gezin dat dit nodig heeft. Een boek voor glinsterende gouden tranen.

Stichting ALS

En van elk verkocht boek gaat er 1 euro naar Stichting ALS.

Voor meer info: https://www.kinderboeken.nl/boek/papa-draak-wordt-niet-meer-beter/