Wat een prachtige dichtbundel is dit. Een kinderboek dat tevens zeer geschikt is voor jongeren en volwassen. Geschikt voor de bovenbouw van de bassischool en ook zeker voor het VO. Ook kan ik me voorstellen dat je dit boek als een erkennend cadeau aan iemand wilt geven. De titel geeft direct helder aan wat het hoofdonderwerp van deze dichtbundel is. En dan, terwijl je het boek openslaat, kom je grote verscheidenheid aan onderwerpen in dichtvorm tegen. De illustraties zijn ondersteunend aan de tekst en tevens kunstwerkjes op zich. Een prachtig geheel! In deze boekbeschrijving geef ik een omschrijving over de inhoud waarbij ik de onderverdeling die de schrijfster maakte, volg. Ik geef symboolzinnen uit de gedichten weer en ik hoop dat dit een uitnodiging is om alle gedichten zelf te lezen. Ik sluit af met een aantal tips voor in de klas.

Rouwfasen

Op basis van de rouwfasen van Elisabeth Kübler-Ross is er een mooie ordering aangebracht in de gedichten. Deze ordening benadrukt mijns inziens niet dat een rouwproces in voorspelbare fasen verloopt: wel erkent het de verscheidenheid aan emoties en gedragingen tijdens het integreren van een verlies in het levensverhaal. Het geeft herkenbare elementen aan in een vaak zo ongrijpbaar proces. Het is de schrijfster gelukt om intense emoties en het heen-en-weer-slingeren tussen verlies en verder leven krachtig te benoemen.

Ontkenning

Eén van de gedichten horend bij dit deelonderwerp gaan over het onverwachte bezoek van de dood. Opeens is de vader van de hoofdpersoon er niet meer. Ook wordt in sommige gedichten de dubbelzinnigheid van bepaalde uitdrukkingen op scherpe wijze ter sprake gebracht. Veel kinderen en jongeren zullen de moeilijkheid van ‘verzachtende’ termen herkennen. In het gedicht ‘Lieve pap’, gaat het bijvoorbeeld over de term ‘overgegaan’. Het gedicht ‘Papa’ laat in mooie symboolzinnen het zoeken naar een overleden dierbare zien.

Ze zeggen dat jij ook bent overgegaan

Heel gek, want je zat niet eens op school

Woede

De vier gedichten binnen het thema woede laat de hulpeloosheid en het verdriet zien die onder de woede zitten. In het gedicht ‘Ach’ wordt de leegte die iemand achter kan laten, bespreekbaar en zichtbaar gemaakt. In dit geval gaat het om het repareren van een fiets. Het maken van de fiets wordt als metafoor gebruikt voor het niet kunnen repareren van iets dat stuk is: geen fiets, geen hart.

Ik weet niet hoe ik iets moet maken

Dat stuk is

Geen fiets, geen hart

Onderhandelen

Sorry zeggen voor dingen die gebeurd zijn voordat papa overleed, spullen ruilen voor papa’s terugkomst en hem toch uitnodigen voor een verjaardagsfeest: de gedichten laten in een mooie vorm zien dat onderhandelen zeker een element kan zijn van het rouwproces. De afbeelding bij het gedicht ‘Uitnodiging’ is zo treffend. Prachtig om met kinderen bij stil te staan. Hoe leggen zij deze afbeelding uit? Waar denken ze aan? Blader zelf zeker even door naar bladzijde 36 en laat ook eens goed op je inwerken wat jij voelt bij deze afbeelding.

Lieve pap

Morgen word ik jarig

Kom je op mijn feestje?

Depressie

De vijf gedichten weergegeven bij depressie laten een prachtige opbouw zien. De kleuren die deze gedichten introduceren zijn donker van kleur. In het eerste gedicht komt de titel terug: ‘Ik mis je’. Het tweede gedicht benoemt welke spullen niet meer nodig zijn. Ook geen zin hebben in dingen komt naar voren. Voor veel kinderen en jongeren een mooie aanleiding om te vertellen waar zij geen zin in hebben. Het laatste gedicht weergegeven bij dit onderwerp heeft de titel ‘Cadeau’. Een warme illustratie omlijst dat de trui van papa een cadeau is.

In mijn vaders trui

Zit een verrassing

Hij is zijn geur

Vergeten mee te nemen

Aanvaarding

Het lievelingssnoep eten van je vader, een werkwoord in een zin die je formuleerde herstellen van de tegenwoordige naar de verleden tijd, iemand voorbij zien lopen die op je vader lijkt. Het gedicht ‘Soms vaak’ beschrijft de werkelijkheid die veel mensen zullen herkennen wanneer ze iemand moeten missen. Al die afwisseling in emoties en gevoel: daar moet je het mee doen. Ik vind dit krachtig omschreven omdat dit benadrukt dat het niet gaat over weer de oude worden, maar juist verder groeien en verder leven met het verlies als een onderdeel van je leven.

Opeens

De afbeelding horend bij het laatste gedicht kan op zichzelf al een prachtige starter zijn voor een mooie gesprek, individueel of in een groep. Zowel de gedichten als illustraties in dit boek zijn kunstwerkjes. En het gedicht ‘Opeens’ is een krachtige en symbolische afsluiter van deze indrukwekkende dichtbundel.

Opeens is daar de dag

Dat ik denk

Ik heb nog niet aan je gedacht

(wat ik dan doe)

Erkenning

Tijdens het lezen voelde ik ook veel erkenning voor mijn eigen verlies. Ik mis mijn papa nu zestien jaar en ik herken sommige gedichten van een tijd geleden, terwijl andere gedichten voor mij meer actueel zijn. Dat is het prachtige aan dit boek. Erkenning en herkenning vinden in jouw eigen verhaal: op ieder moment in jouw leven. Een boek voor kinderen, jongeren en volwassenen. Een absolute verrijking voor de schoolbibliotheek en een starter voor Gouden levenslessen.

Tips voor in de klas

• Psycho-educatie. Het kan waardevol zijn om dit boek te omlijsten met een stukje kennis over rouw. Dit hoeft niet met al te veel woorden. En kan ook eventueel later worden aangevuld. Ligt helemaal in de context waarin je dit boek centraal stelt. Wanneer je meer vertelt over de rouwfasen van Kübler -Ross, kun je benadrukken dat dit door elkaar heen kan lopen en dat het geen opeenvolgend proces hoeft te zijn.
• Symbooltaal. Het kan mooi zijn om met een kind de mooiste of meest herkenbare zinnen uit de gedichten op mooie briefjes te schrijven. Deze kun je weer waarborgen in een mooie envelop, doosje of in het Rouwpaspoort.
• Gedichtenroutine. Besteed je in de klas aandacht aan gedichten, of heb je misschien een gedichtenroutine waarbij je regelmatig een gedicht voorleest, kies dan ook zeker een gedicht uit dit boek.
• Afscheid. Een gedicht uit dit boek kan een onderdeel zijn van een afscheidsdienst of herdenkingsbijeenkomst.
• Herinnerplek. Zet een gedicht en bijbehorende illustratie centraal op een herinnerplek (dit kan thuis, in de klas of op een centrale plek in de school).